โรคเลือดเอ็มดีเอส (MDS Myelodysplatic syndrome)

โรคเลือดเอ็มดีเอส หรือโรคเอ็มดีเอส หรือ กลุ่มอาการเอ็มดีเอส(Myelodysplatic syndrome ย่อว่า เอ็มดีเอส/MDS)

เป็นกลุ่มอาการหรือกลุ่มโรคที่มีความผิดปกติในการทำงานของตัวอ่อนเม็ดเลือดต่างๆในไขกระดูกที่ไม่สามารถเจริญเติบโตเป็นเม็ดเลือดตัวแก่ที่สมบูรณ์ที่ร่างกายนำมาใช้งานได้ โรคนี้จัดเป็นโรคมะเร็งชนิดหนึ่งในระบบโรคเลือด ซึ่งโรคนี้พบได้ในทุกเพศ พบในเพศชายบ่อยกว่าเพศหญิงเล็กน้อย พบได้ทุกอายุ แต่พบได้น้อยมากๆในเด็ก โดยทั่วไปพบได้สูงขึ้นในผู้สูงอายุ สถิติจากสหรัฐอเมริกาพบโรคนี้ได้ประมาณ 10,000-20,000 รายต่อปี โดยในผู้อายุตั้งแต่ 70 ปีขึ้นไปพบได้ประมาณ 15 รายต่อประชากร 1 แสนคน

ปัจจัยเสี่ยง/สาเหตุที่ทำให้เกิดโรคนี้ คือ การได้รับยาเคมีบำบัด รังสีรักษา สารเคมีต่างๆเรื้อรัง เช่น ยาบางชนิด(เช่นยา rEPO) ควันบุหรี่ สารเบนซีน ยาฆ่าแมลง โลหะหนัก(เช่น ตะกั่ว ปรอท) และบางครั้งแพทย์หาสาเหตุ/ปัจจัยเสี่ยงไม่พบ

โรคนี้แบ่งเป็นชนิดย่อยได้หลายชนิดได้แก่

• Refractory cytopenia with unilineage dysplasia ได้แก่ เอ็มดีเอสชนิดมีเม็ดเลือดทุกชนิดในเลือดต่ำ
• Refractory anemia with ringed sideroblasts ได้แก่ เอ็มดีเอสชนิดมีภาวะซีด และมีเม็ดเลือดแดงในเลือดสูงแต่เป็นชนิดตัวอ่อนที่มีเหล็กมากที่เรียกว่า Sideroblast
• Refractory cytopenia with multilineage dysplasia ได้แก่ เอ็มดีเอสชนิดมีเม็ดเลือด 2-3 ชนิดในเลือดต่ำ โดยพบเซลล์ตัวอ่อนเซลล์เม็ดเลือดในเลือดได้ประมาณ 1%
• Refractory anemia with excess blasts ได้แก่ เอ็มดีเอสชนิดมีภาวะซีดและมีเม็ดเลือดแดง เม็ดเลือดขาว และเกล็ดเลือดในเลือดต่ำ ร่วมกับมีเซลล์ตัวอ่อนเม็ดเลือดในเลือดจำนวนมาก
• Myelodysplastic syndrome, unclassified ได้แก่ เอ็มดีเอสชนิดที่ไม่ได้อยู่ในกลุ่มที่ได้กล่าวมาแล้ว
• Myelodysplastic syndrome associated with isolated del(5q) chromosome abnormality ได้แก่ เอ็มดีเอสชนิดที่มีเม็ดเลือดแดงในเลือดต่ำและมีความผิดปกติของโครโมโซมที่เกี่ยวข้องกับการสร้างเม็ดเลือดที่เรียกว่า del(5q) chromosome ผิดปกติ

อาการ:

อาการของโรคเอ็มดีเอส ที่พบบ่อย คือ

• อ่อนเพลีย
• ซีด
• มีผื่นเลือดออกเหมือนในไข้เลือดออก มีจ้ำห้อเลือดขึ้นตามตัว และมีเลือดออกง่าย
• ติดเชื้อต่างๆได้ง่าย

การวินิจฉัย

แพทย์วินิจฉัยโรคเอ็มดีเอสได้จาก ประวัติอาการ อายุผู้ป่วย ประวัติมีปัจจัยเสี่ยงต่างๆ การตรวจร่างกาย การตรวจเลือดดูค่าต่างๆด้วยการตรวจทางห้องปฏิบัติการ เช่น CBC การตรวจไขกระดูก ด้วยการตรวจทางเซลล์วิทยา และ/หรือด้วยการตรวจทางพยาธิวิทยา

การรักษา:

แพทย์รักษาโรคเอ็มดีเอสได้โดยการให้ยากระตุ้นเม็ดเลือดแดงตัวอ่อนให้เจริญเป็นเม็ดเลือดแดงตัวแก่ หรือยากระตุ้นการสร้างเม็ดเลือดแดง (เช่นยา Recombinant Human Erythropoietin; ย่อว่า rEPO), ยากดภูมิคุ้มกัน, และ/หรือ การปลูกถ่ายสะเต็มเซลล์เม็ดเลือดหรือการปลูกถ่ายไขกระดูก ร่วมกับการรักษาประคับประคองตามอาการ เช่น การให้เลือดกรณีผู้ป่วยมีภาวะซีดมาก

การพยากรณ์โรค:

โรคเอ็มดีเอส มีการพยากรณ์โรค ที่ทำให้ผู้ป่วยมีภาวะซีดเรื้อรังตลอดชีวิต ติดเชื้อต่างๆได้ง่าย และประมาณ 30%ของผู้ป่วยโรคเอ็มดีเอส จะกลายเป็นโรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวเอเอ็มแอล ทั้งนี้อัตรารอดชีวิตของผู้ป่วยจะขึ้นกับความรุนแรงของอาการและการตอบสนองต่อยาที่ใช้รักษา ซึ่งทั่วไปผู้ป่วยอาจมีชีวิตรอดได้นาน 5 เดือน-5 ปี หลังการวินิจฉัยโรค

บรรณานุกรม

1. [2017,Oct7]
2. [2017,Oct7]
3. [2017,Oct7]
4. [2017,Oct7]