เรื่องของเกล็ดเลือด (ตอนที่ 2)

8 มกราคม 2015

ภาวะเกล็ดเลือดสูง (Thrombocytosis) มี 2 ชนิด คือ

• ชนิดปฐมภูมิ (Primary or essential thrombocytosis) เกิดจากไขกระดูกสร้างเกล็ดเลือดมากผิดปกติโดยไม่มีเหตุกระตุ้น ถือเป็นโรคไขกระดูกเจริญผิดปกติอย่างหนึ่ง
• ชนิดทุติยภูมิ (Secondary thrombocytosis) เป็นการตอบสนองต่อภาวะที่กระตุ้นให้ไขกระดูกสร้างเกล็ดเลือดมากขึ้น หรือมีสาเหตุจากโรคที่เป็นอยู่ เช่น ภาวะโลหิตจาง (Anemia) โรคมะเร็ง การอักเสบ หรือการติดเชื้อ

ภาวะเกล็ดเลือดสูงอาจทำให้เกิดลิ่มเลือด (Blood clots) ที่แขนและขาได้ กรณีที่ไม่ได้รับการรักษาอาจทำให้โรคกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดเฉียบพลัน (Heart attack) และเส้นโลหิตในสมองแตกอย่างเฉียบพลัน (Stroke) ได้

ภาวะเกล็ดเลือดสูงอาจมีสาเหตุมาจาก

• โรคมะเร็ง เช่น มะเร็งที่ปอด ทางเดินอาหาร รังไข่ เต้านม และต่อมน้ำเหลือง
• มีการอักเสบ เช่น โรคกลุ่มอาการลำไส้อักเสบเรื้อรัง (Inflammatory bowel disease = IBD) โรคข้ออักเสบรูมาตอยด์ (Rheumatoid arthritis)
• โรคติดเชื้อ เช่น วัณโรค (Tuberculosis)
• มีการผ่าตัดเอาม้ามออก
• มีการกินยาคุมกำเนิด หรือฮอร์โมนเอสโทรเจน (Estrogen)

นอกจากนี้คนที่อยู่ในที่สูง (High altitudes) คนที่ออกกำลังกายหนัก (Strenuous exercise) ก็มีโอกาสมีภาวะเกล็ดเลือดสูงได้

ส่วนภาวะเกล็ดเลือดต่ำ (Thrombocytopenia) นั้น สามารถทำให้เกิดจ้ำเขียวได้ง่าย มีอาการเลือดไหลไม่หยุดทั้งจากเหงือก จมูก หรือทางเดินอาหาร (GI tract) โดยสาเหตุของการเกิดภาวะเกล็ดเลือดต่ำอาจมาจาก

• มีการใช้ยาบางชนิด เช่น ยา Acetaminophen ยา Quinidine ยา Sulfa ยา Digoxin ยา Vancomycin ยา Valium และยา Nitroglycerine
• กรรมพันธุ์
• เป็นโรคเลือดออกง่าย (Idiopathic thrombocytopenia = ITP)
• เป็นโรคติดเชื้อไวรัส เช่น โรคติดเชื้อโมโนนิวคลีโอซิส (Mononucleosis) โรคตับอักเสบ (Hepatitis) โรคติดเชื้อเฮชไอวี (HIV) โรคหัด (Measles)
• ติดเชื้อในกระแสเลือด (Sepsis)
• โรคมะเร็งบางชนิด เช่น โรคมะเร็งเม็ดเลือดขาว (Leukemia) มะเร็งต่อมน้ำเหลือง (Lymphoma) หรือโรคมะเร็งที่มีการแพร่กระจายไปที่ไขกระดูก
• เป็นโรคภูมิคุ้มกันทำลายตนเอง (Autoimmune disorders) เช่น โรคลูปัส (Lupus)
• การใช้เคมีบำบัด (Chemotherapy) ในการรักษาโรคมะเร็ง
• การติดเชื้อที่ไตหรือไตทำงานผิดปกติ
• ดี่มแอลกอฮอล์มากเกินไปหรือเป็นโรคตับแข็ง (Cirrhosis)

แหล่งข้อมูล

1. What are Platelets and Why are They Important?. [2014, December 30].
2. Platelet Count. [2014, December 30].