วุ้นตาเสื่อม (มองเห็นจุดดําลอยไปมา) อาการ, สาเหตุ, การรักษา ฯลฯ

วุ้นตาเสื่อม

วุ้นตาเสื่อม, วุ้นในตาเสื่อม, น้ำวุ้นตาเสื่อม, น้ำวุ้นลูกตาเสื่อม หรือ น้ำวุ้นลูกตาตกตะกอน (ภาษาอังกฤษ : Vitreous floaters, Eye floaters หรือ Floaters) เป็นภาวะที่พบได้บ่อยในคนทั่วไป โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่ออย่างเข้าสู่วัยกลางคน ซึ่งจะทำให้มองเห็นเงาดำคล้ายหยากไย่ ยุง ลูกน้ำ หรือแมลง หรือเห็นเป็นจุดเล็ก ๆ เส้น ๆ วง ๆ ลอยไปลอยมาในลูกตาข้างเดียวหรือทั้ง 2 ข้าง และเห็นได้ชัดในที่สว่าง โดยเฉพาะเวลาแหงนมองท้องที่สว่างใส มองไปที่ผนังสีขาว เป็นต้น ทำให้ผู้ป่วยนึกว่ามีหยากไย่อยู่ข้างนอกลูกตา เมื่อพยายามขยี้ตาแต่เงาดำก็ไม่หายไป สร้างความรำคาญ แต่พอนาน ๆ เข้าก็รู้สึกชินไปเอง

หมายเหตุ : วุ้นตา หรือ น้ำวุ้นตา (Vitreous body หรือ Vitreous humor) เป็นส่วนประกอบของลูกตาที่อยู่ภายในช่องตาส่วนหลัง (อยู่ที่หน้าต่อจอประสาทตาและแนบติดกับผิวของจอประสาทตา) มีลักษณะเป็นของเหลวใส ไม่มีสี ไม่มีตะกอน หนืด ๆ คล้ายเจลหรือไข่ขาว โดยมีน้ำเป็นส่วนประกอบหลักถึง 98-99% (ที่เหลือเป็นโปรตีน คอลลาเจน กรดไฮยาลูโรนิก ตลอดจนสารเกลือแร่ต่าง ๆ จึงทำวุ้นตามีลักษณะเป็นเจลใสหนืด ๆ)

ทั้งนี้วุ้นตาจะทำหน้าที่เป็นตัวกลางให้แสงผ่าน ช่วยพยุงลูกตาให้คงรูปเป็นทรงกลม และเป็นแหล่งอาหารแก่แก้วตา จอประสาทตา และเนื้อเยื่อซีเลียรีบอดี้ (Ciliary body) เมื่ออายุมากขึ้นวุ้นตาจะค่อย ๆ คลายความหนืดลง เมื่ออายุ 80 ปี มากกว่าครึ่งหนึ่งของวุ้นตาจะกลายเป็นน้ำใส ในผู้ป่วยสายตาสั้นวุ้นตาจะเริ่มเสื่อมเร็วกว่าคนทั่วไป การเสื่อมของวุ้นตาจะทำให้บริเวณที่เคยยึดติดกับจอประสาทตาที่ค่อนข้างแน่นหลุดออกจนอาจนำไปสู่ภาวะจอประสาทตาหลุดลอกได้

หยากไย่ในตา
IMAGE SOURCE : www.exetereye.co.uk

สาเหตุของวุ้นตาเสื่อม

ปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดวุ้นตาเสื่อม

อาการของวุ้นตาเสื่อม

ผู้ป่วยจะมีอาการมองเห็นเงาดำคล้ายหยากไย่ ยุง ลูกน้ำ หรือแมลง หรือเห็นเป็นจุดเล็ก ๆ เส้น ๆ หรืออาจมองเห็นเป็นวง ๆ ลอยไปลอยมาตามการกลอกตา (เนื่องจากมีเศษเส้นใยไปบังแสงที่ผ่านมาที่จอประสาทตา และเมื่อเรากลอกตาไปมา วุ้นตาจะเคลื่อนไหวไปตามการขยับของลูกตาด้วย) โดยเงาดำดังกล่าวนี้อาจเกิดขึ้นเพียงจุดเดียวหรือหลายจุดในตา อาจเป็นกับตาเพียงข้างเดียวหรือทั้ง 2 ข้างก็ได้ ผู้ป่วยจึงอาจนึกว่ามีหยากไย่อยู่ที่ข้างนอกลูกตาและพยายามขยี้ตาหรือล้างตาแต่เงาดำก็ไม่หายไป แต่โดยทั่วไปการมองเห็นเงาดำลอยไปลอยมานี้ไม่เป็นอันตรายและไม่ทำให้สายตามัวลง แต่อาจก่อให้เกิดความรำคาญมากกว่า แต่พอนาน ๆ เข้าผู้ป่วยจะรู้สึกชินไปเอง เพราะสมองจะเกิดการเรียนรู้และละเลยภาพเหล่านั้นไปเอง จึงทำให้ผู้ป่วยมองเงาดำเหล่านี้ลดลง

โดยทั่วไปมักจะไม่ถึงกับมองเห็นเงาดำเหล่านี้ได้ชัดเจนตลอดเวลา แต่จะรู้สึกและสังเกตเห็นได้ง่ายขึ้นเวลามองไปยังพื้นผิวที่เรียบ เป็นสีอ่อน และมีภาวะของแสงเหมาะสม เช่น ตอนอ่านหนังสือหรือมองกระดาษสีขาว, ตอนมองไปที่ผนังสีขาว, ตอนแหงนมองออกไปบนท้องฟ้าในวันที่ฟ้าสว่าง ๆ หรือตอนกลากตาไปซ้ายไปขวา (เพราะจะทำให้วุ้นตาเลื่อนตามไปมา จึงทำให้สังเกตเห็นง่ายหรือชัดเจนยิ่งขึ้น) เป็นต้น

ใยแมงมุมในตา
IMAGE SOURCE : www.eyesbydrg.com
มองเห็นจุดดําลอยไปมา
IMAGE SOURCE : www.cvilleeyecare.com
น้ำวุ้นลูกตาเสื่อม
IMAGE SOURCE : www.meadowsretina.com
เห็นจุดดำในตา
IMAGE SOURCE : www.johannes-keller.net
น้ำวุ้นตาเสื่อม
IMAGE SOURCE : www.naturalherbalmedizine.com

นอกจากนี้ เมื่อวุ้นตาเสื่อมและหดตัวก็อาจส่งผลให้เกิดแรงดึงรั้งที่ผิวของจอประสาทตาและกระตุ้นให้เกิดอาการมองเห็นแสงวาบคล้ายแสงฟ้าแลบหรือแสงแฟลชถ่ายรูปในตาร่วมด้วยได้ ซึ่งผู้ป่วยมักจะสังเกตเห็นแสงวาบนี้ได้อย่างชัดเจนขึ้นเมื่ออยู่ในที่มืดหรือในเวลากลางคืน ซึ่งอาการนี้จะลดลงและหายไปเมื่อวุ้นตาร่อนตัวออกจากจอประสาทตาอย่างสมบูรณ์ แต่ในบางรายแรงดึงรั้งที่เกิดขึ้นอาจทำให้จอประสาทตาฉีกขาด (Retinal tear) ได้ หากปล่อยไว้ไม่รักษาก็จะทำให้เกิดภาวะจอประสาทตาหลุดลอก (Retinal detachment) และสูญเสียการมองเห็นอย่างถาวรได้

การวินิจฉัยวุ้นตาเสื่อม

ผู้ป่วยที่มีอาการดังกล่าวเกิดขึ้นจำเป็นต้องได้รับการตรวจวุ้นตาและจอประสาทตาอย่างละเอียด ซึ่งการตรวจจะเริ่มจากการตรวจส่วนหน้าของลูกตาก่อน หลังจากนั้นจะยาหยอดยาขยายรูม่านตา เพื่อที่จะสามารถตรวจดูวุ้นตาและจอประสาทตาให้ได้อย่างละเอียดทุกมุม เนื่องจากการมีวุ้นตาเสื่อมอาจเกิดร่วมหรือเป็นสาเหตุทำให้เกิดจอประสาทตาฉีกขาดได้ (อาจพบจอประสาทตาฉีกขาดได้ประมาณ 15% และ 75% หากเกิดร่วมกับการมีเม็ดเลือดแดงในวุ้นตา) จักษุแพทย์จึงต้องตรวจดูว่ามีการฉีกขาดของจอประสาทตาที่บริเวณใดด้วยหรือไม่

อนึ่ง หลังการหยอดยาขยายรูม่านตาแล้ว จะทำให้มีอาการตาพร่ามั่ว สู้แสงไม่ได้ และใช้สายตาในระยะใกล้ไม่ได้เป็นเวลาประมาณ 4-6 ชั่วโมง ผู้ที่มารับการตรวจจึงไม่ควรขับรถมาเอง และควรเตรียมแว่นกันแดดมาด้วยเพื่อช่วยอาการตาสู้แสงไม่ได้ ส่วนในผู้สูงอายุควรมีญาติมาเป็นเพื่อนด้วย

การรักษาวุ้นตาเสื่อม

เมื่อมีอาการของวุ้นตาเสื่อม ควรรีบไปพบจักษุแพทย์เพื่อวินิจฉัยหาสาเหตุและเพื่อรับการรักษาอย่างเหมาะสมในกรณีที่สาเหตุเกิดจากภาวะอันตรายที่จำเป็นต้องได้รับการรักษา เช่น จอประสาทตาฉีกขาด, เบาหวานขึ้นตา เป็นต้น

แม้ว่าโดยส่วนใหญ่แล้ววุ้นตาเสื่อมมักจะเกิดจากความเสื่อมตามวัยและไม่เป็นอันตรายก็ตาม แต่เมื่อเริ่มสังเกตเห็นถึงอาการผิดปกติดังกล่าวก็ควรรีบไปพบจักษุแพทย์เพื่อวินิจฉัยหาสาเหตุให้แน่ชัด และรับการรักษาอย่างเหมาะสมในกรณีที่สาเหตุเกิดจากภาวะอันตรายที่จำเป็นต้องได้รับการรักษา โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อมีอาการเห็นเงาดำจุดใหม่เพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว เห็นแสงวาบคล้ายฟ้าแลบในตา เห็นเงาคล้ายม่านบังตาบางส่วน หรือสายตามัวลง ผู้ป่วยก็ควรรีบไปพบจักษุแพทย์ในทันที

การป้องกันวุ้นตาเสื่อม

ส่วนการป้องกันวุ้นตาเสื่อมน้ัน หากเกิดจากภาวะเสื่อมตามธรรมชาติแล้ว มักจะไม่มีวิธีป้องกัน แต่หากเกิดจากสาเหตุที่ป้องกันได้ก็จะมีวิธีป้องกันตามแต่สาเหตุนั้น ๆ เช่น การป้องกันหรือดูแลควบคุมโรคเบาหวาน เป็นต้น อย่างไรก็ตามการมีสุขภาพทั่วไปที่ดีก็อาจจะช่วยป้องกันหรือชะลอการเสื่อมของวุ้นตาลงได้บ้าง โดยมีคำแนะนำว่า

  1. ออกกำลังกายที่เหมาะสมกับสุขภาพอย่างสม่ำเสมอ
  2. รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ให้ครบ 5 หมู่ (ในปริมาณที่เหมาะสมที่ไม่ทำให้เกิดโรคอ้วนและมีน้ำหนักตัวเกิน) เพื่อให้ร่างกายแข็งแรง
  3. ในรายที่สูบบุหรี่อยู่ ถ้าเป็นไปได้ควรงดหรือเลิกการสูบบุหรี่
  4. หลีกเลี่ยงไม่ให้เกิดอุบัติเหตต่าง ๆ ที่อาจส่งผลถึงดวงตา
  5. มีบางรายงานแนะนำให้ใช้ยาประเภทบำรุงร่างกายซึ่งเป็นวิตามินหรืออาหารเสริมประเภทสารต้านอนุมูลอิสระต่าง ๆ แต่ก็ยังไม่มีข้อพิสูจน์ที่แน่ชัดว่าได้ผลจริงหรือไม่ และได้ผลมากน้อยเพียงใด
  6. เมื่อมีโรคทางกายเรื้อรัง โดยเฉพาะโรคเบาหวาน โรคความดันโลหิตสูง โรคไขมันในเลือดสูง จะต้องดูแลควบคุมโรคที่เป็นอยู่ให้ดี
เรื่องที่เกี่ยวข้อง
เอกสารอ้างอิง
  1. หนังสือตำราการตรวจรักษาโรคทั่วไป 2.  “อาการเห็นเงาหยากไย่ (floaters)”.  (นพ.สุรเกียรติ อาชานานุภาพ).  หน้า 957.
  2. ภาควิชาจักษุวิทยา คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล.  “วุ้นตาเสื่อม (Vitreous Degeneration)”.  (อ.พญ.โสมนัส ถุงสุวรรณ).  [ออนไลน์].  เข้าถึงได้จาก : www.si.mahidol.ac.th.  [23 ก.ค. 2017].
  3. ภาควิชาจักษุวิทยา คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.  “น้ำวุ้นตาเสื่อมตะกอนในวุ้นตาแสงแว่บในตาจอประสาทตาฉีกขาดจอประสาทตาหลุดลอก”.  (นพ.ณวัฒน์ วัฒนชัย).  [ออนไลน์].  เข้าถึงได้จาก : www.med.cmu.ac.th.  [25 ก.ค. 2017].
  4. หาหมอดอทคอม.  “วุ้นตาเสื่อม (Vitreous Floater)”.  (ศ.เกียรติคุณ พญ.สกาวรัตน์ คุณาวิศรุต).  [ออนไลน์].  เข้าถึงได้จาก : haamor.com.  [27 ก.ค. 2017].

เรียบเรียงข้อมูลโดยเว็บไซต์เมดไทย ()

  • 1 วุ้นตาเสื่อม
  • 2 สาเหตุของวุ้นตาเสื่อม
  • 3 ปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดวุ้นตาเสื่อม
  • 4 อาการของวุ้นตาเสื่อม
  • 5 การวินิจฉัยวุ้นตาเสื่อม
  • 6 การรักษาวุ้นตาเสื่อม
  • 7 การป้องกันวุ้นตาเสื่อม
  • 8 เรื่องที่เกี่ยวข้อง
  • 9 เอกสารอ้างอิง
เรื่องที่น่าสนใจ