มะเร็งต่อมน้ำลาย (ตอนที่ 2)

15 กันยายน 2015

มะเร็งต่อมน้ำลายสามารถแพร่กระจาย (Metastasis) ไปได้ 3 ทาง คือ

• ทางเนื้อเยื่อ (Tissue) โดยกระจายไปยังบริเวณใกล้เคียง
• ทางระบบน้ำเหลือง (Lymph system) ที่ผ่านท่อน้ำเหลืองไปยังบริเวณอื่นๆ ของร่างกาย
• ทางเลือด (Blood) ที่ไหลเวียนไปยังบริเวณส่วนต่างๆ ของร่างกาย

โดยถือเป็นมะเร็งที่แพร่กระจายมาจากอวัยวะอื่น (Metastatic tumors) กล่าวคือ จะเป็นเซลล์มะเร็งชนิดเดียวกับก้อนเนื้อปฐมภูมิ (Primary tumor) ยกตัวอย่าง เช่น ถ้าเซลล์มะเร็งต่อมน้ำลายกระจายไปที่ปอด เซลล์นี้จะเป็นเซลล์มะเร็งต่อมน้ำลาย ไม่ใช่เซลล์มะเร็งปอด

ระยะของมะเร็งต่อมน้ำลาย แบ่งเป็น

ระยะที่ 1 ก้อนเนื้อจะอยู่ในบริเวณต่อมน้ำลายและจะโตไม่เกิน 2 เซนติเมตร

ระยะที่ 2 ก้อนเนื้อจะอยู่ในบริเวณต่อมน้ำลายและจะโต 2-4 เซนติเมตร

ระยะที่ 3

• กรณีแรกก้อนเนื้อจะโตไม่เกิน 4 เซนติเมตร แต่มีการกระจายไปยังต่อมน้ำเหลืองด้านเดียวกับที่มีก้อนเนื้อ และต่อมน้ำเหลืองโตไม่เกิน 3 เซนติเมตร หรือ
• กรณีที่ 2 ก้อนเนื้อโตเกิน 4 เซนติเมตร และมีการกระจายไปยังเนื้อเยื่อ (Soft tissue) บริเวณใกล้เคียง และมีการกระจายไปยังต่อมน้ำเหลือง 1 ต่อม ด้านเดียวกับที่มีก้อนเนื้อ และต่อมน้ำเหลืองโตไม่เกิน 3 เซนติเมตร

ระยะที่ 4 สามารถแบ่งออกเป็น

• ระยะ 4A
  • เนื้อร้ายได้กระจายไปยังเนื้อเยื่อรอบๆ ต่อมน้ำลายเข้าสู่ต่อมน้ำเหลืองต่อมเดียว (A single lymph node) ที่อยู่ด้านเดียวกับก้อนเนื้อ และต่อมน้ำเหลืองโตระหว่าง 3-6 เซนติเมตร หรือกระจายไปยังต่อมน้ำเหลือง 1 ต่อม หรือมากกว่า 1 ต่อม ซึ่งอาจเป็นด้านเดียวหรือทั้ง 2 ด้าน โดยต่อมน้ำเหลืองโตไม่เกิน 6 เซนติเมตร
  • มะเร็งกระจายไปยังผิวหนัง กระดูกขากรรไกร ช่องหู และ/หรือประสาทใบหน้า และอาจกระจายไปยังต่อมน้ำเหลือง 1 ต่อม หรือมากกว่า 1 ต่อม ซึ่งอาจเป็นด้านเดียวหรือทั้ง 2 ด้าน โดยต่อมน้ำเหลืองโตไม่เกิน 6 เซนติเมตร
• ระยะ 4B
  • มีการกระจายไปยังเนื้อเยื่อรอบต่อมน้ำลาย เข้าสู่ต่อมน้ำเหลืองและมีขนาดใหญ่กว่า 6 เซนติเมตร หรือ
  • มะเร็งได้กระจายไปที่กระโหลกศีรษะและ/หรือหลอดเลือดสมองคาโรติด (Carotid artery) และอาจมีการกระจายไปยังต่อมน้ำเหลือง 1 ต่อม หรือมากกว่า 1 ต่อม ซึ่งอาจเป็นด้านเดียวหรือทั้ง 2 ด้าน
• ระยะ 4C
  • มีการกระจายไปยังเนื้อเยื่อรอบต่อมน้ำลายเข้าสู่ ผิวหนัง กระดูกขากรรไกร ช่องหู ประสาทใบหน้า กระโหลกศีรษะและ/หรือหลอดเลือดสมองคาโรติด และมีการกระจายไปยังต่อมน้ำเหลือง 1 ต่อม หรือมากกว่า 1 ต่อม ซึ่งอาจเป็นด้านเดียวหรือทั้ง 2 ด้าน เป็นการกระจายไปยังส่วนอื่นของร่างกาย

แหล่งข้อมูล

1. Salivary gland cancer. [2015, September 14].
2. Salivary Gland Cancer Treatment. [2015, September 14].
3. What is salivary gland cancer?. [2015, September 14].