มะเร็งต่อมน้ำลาย (ตอนที่ 1)

14 กันยายน 2015

จากบทความตอนที่แล้ว ที่กล่าวถึงต่อมน้ำลาย (Salivary gland) ว่า ต่อมน้ำลายหลักมีทั้งหมด 3 คู่ ได้แก่ ต่อมน้ำลายหน้ากกหู (Parotid gland) ต่อมน้ำลายใต้ขากรรไกร (Submandibular gland / submaxillary gland) และต่อมน้ำลายใต้ลิ้น (Sublingual gland) นอกจากนี้ยังมีต่อมน้ำลายขนาดเล็กที่กระจัดกระจายอยู่ทั่วไปในช่องปากอีกเป็นจำนวนมาก

เรามาดูกันต่อถึงโรคมะเร็งต่อมน้ำลาย (Salivary gland cancer) โรคมะเร็งต่อมน้ำลายเป็นโรคที่ไม่ค่อยพบ เป็นมะเร็งชนิดหนึ่งของมะเร็งส่วนศีรษะและคอ (Head and neck cancer)

แพทย์ยังไม่ทราบถึงสาเหตุที่ชัดเจนของการเกิดมะเร็งต่อมน้ำลาย เพียงทราบว่าเซลล์ในต่อมน้ำลายมีการกลายพันธุ์ (Mutations) แบ่งตัวและเจริญเติบโตอย่างรวดเร็ว รวมทั้งกระจายไปยังบริเวณอื่นด้วย

อาการที่เกิดขึ้น ได้แก่

• เป็นก้อนหรือบวมบริเวณขากรรไกร
• ชาบริเวณใบหน้า
• กล้ามเนื้ออ่อนแรงที่ใบหน้าซีกใดซีกหนึ่ง
• ปวดบริเวณต่อมน้ำลายเป็นประจำ
• กลืนลำบาก
• อ้าปากกว้างไม่ได้

โดยปัจจัยเสี่ยงที่เพิ่มโอกาสในการเป็นมะเร็งต่อมน้ำลาย ได้แก่

• อายุที่มากขึ้น
• การได้รับรังสี เช่น รังสีที่ใช้รักษาโรคมะเร็งที่ศีรษะและคอ
• ทำงานหรืออยู่ใกล้บริเวณสารเคมีบางแห่ง เช่น โรงงานผลิตยาง (Rubber manufacturing) เหมืองแร่ใยหิน (Asbestos mining) และการทำท่อน้ำ (Plumbing)
• ได้รับเชื้อไวรัสบางชนิด เช่น เชื้อไวรัสเฮชไอวี (Human Immunodeficiency Virus = HIV) เชื้อไวรัสเอ็บสไตบาร์ (Epstein-Barr virus = EBV) เป็นต้น
• มักเกิดในเพศชายมากกว่าเพศหญิง

การตรวจหามะเร็งต่อมน้ำลายสามารถทำได้โดย

• การตรวจกายภาพและสอบประวัติ
• การตรวจด้วยเครื่องเอ็มอาร์ไอ (Magnetic resonance imaging = MRI) โดยใช้คลื่นแม่เหล็ก
• การตรวจด้วยซีทีสแกน (Computerized Tomography = CT scan / Computerized axial tomography = CAT scan) ซึ่งอาจมีการฉีดสีเข้าทางเส้นเลือดหรือใช้การกลืนสีเพื่อช่วยให้เห็นภาพชัดขึ้น
• การตรวจด้วยเพ็ทสแกน (Positron emission tomography scan = PET scan)
• การส่องกล้อง (Endoscopy)
• การตัดชิ้นเนื้อไปตรวจ (Biopsy) ด้วยการใช้วิธี
  • ใช้เข็มเจาะเพื่อดูดเซลล์ไปตรวจ (Fine needle aspiration biopsy= FNA)
  • ตัดชิ้นเนื้อบางส่วนเพื่อการวินิจฉัย (Incisional biopsy)

แหล่งข้อมูล

1. Salivary gland cancer. [2015, September 12].
2. Salivary Gland Cancer Treatment. [2015, September 12].
3. What is salivary gland cancer?. [2015, September 12].