มะเร็งกระเพาะปัสสาวะ (ตอนที่ 3)

16 ตุลาคม 2015

การตรวจหามะเร็งกระเพาะปัสสาวะสามารถทำได้โดย

• การตรวจปัสสาวะ (Urinalysis) เพื่อดูว่ามีภาวะปัสสาวะเป็นเลือด (Hematuria) หรือไม่
• ใช้กล้องส่องตรวจกระเพาะปัสสาวะ (Cystoscopy)
• การตัดชิ้นเนื้อไปตรวจ (Biopsy) ซึ่งบางทีก็เรียกว่า Transurethral resection of bladder tumor (TURBT)
• การตรวจเซลล์กระเพาะปัสสาวะ (Urine cytology) ด้วยกล้องจุลทรรศน์ (Microscope)
• ภาพวินิจฉัย (Imaging tests) เพื่อดูโครงสร้างทางเดินปัสสาวะ เช่น การตรวจไตและทางเดินปัสสาวะด้วยการฉีดสี (Intravenous pyelogram) การทำซีทีสแกน การทำเอ็มอาร์ไอ การทำอัลตราซาวด์

ระยะของมะเร็งกระเพาะปัสสาวะแบ่งเป็น

• ระยะที่ 0 – มะเร็งเกิดที่เนื้อเยื่อบุผิวกระเพาะปัสสาวะเท่านั้น อาจเรียกว่า Carcinoma
• ระยะที่ 1 – มะเร็งเกิดในเยื่อบุภายในของกระเพาะปัสสาวะ แต่ยังไม่เข้าถึงกล้ามเนื้อผนังกระเพาะปัสสาวะ
• ระยะที่ 2 – มะเร็งได้เข้าถึงผนังกระเพาะปัสสาวะ แต่จำกัดอยู่ในบริเวณกระเพาะปัสสาวะ
• ระยะที่ 3 – มะเร็งได้แพร่กระจายจากผนังกระเพาะปัสสาวะไปยังเซลล์บริเวณข้างเคียง
• ระยะที่ 4 – มะเร็งอาจแพร่กระจายไปยังต่อมน้ำเหลืองและอวัยวะอื่น เช่น กระดูก ตับ หรือปอด

การรักษามะเร็งกระเพาะปัสสาวะขึ้นกับหลายปัจจัย เช่น ระยะที่เป็น อายุ สุขภาพโดยรวม หากมะเร็งยังเล็กอยู่และยังไม่กระจายไปยังผนังกระเพาะปัสสาวะ แพทย์อาจแนะนำให้

• ผ่าตัดเอาก้อนเนื้อออกด้วยวิธี Transurethral resection of bladder tumor (TURBT) ซึ่งใช้กับระยะที่มะเร็งยังจำกัดอยู่แค่บริเวณเยื่อบุเซลล์กระเพาะปัสสาวะ โดยวิธีนี้แพทย์จะใช้กระแสไฟฟ้าจี้เซลล์มะเร็งด้วยขดลวดผ่านการส่องกล้องไป ซึ่งวิธีนี้อาจทำให้เจ็บปวดหรือมีปัสสาวะในเลือดเป็นเวลา 2-3 วันหลังการผ่าตัด
• ผ่าตัดกระเพาะปัสสาวะบางส่วน (Segmental cystectomy / partial cystectomy) ใช้ในกรณีที่เป็นมะเร็งชนิดไม่รุนแรงและเป็นอยู่แค่ตำแหน่งเดียวในกระเพาะปัสสาวะ
• การรักษาด้วยวิธี Biological therapy หรือบางครั้งก็เรียกว่า Immunotherapy ซึ่งเป็นวิธีการรักษาที่ใช้ประโยชน์จากภูมิต้านที่มีตามธรรมชาติทำหน้าที่ต่อสู้กับตัวที่ทำให้เกิดโรค (Pathogens)

กรณีที่เชื้อมะเร็งได้แพร่กระจายเข้าสู่ผนังกระเพาะปัสสาวะแล้ว แพทย์อาจแนะนำให้

ทำการผ่าตัดเพื่อตัดกระเพาะปัสสาวะออก (Radical cystectomy) รวมถึงต่อมน้ำเหลืองบริเวณใกล้เคียง นอกจากนี้ในเพศชายจะมีการผ่าตัดเอาต่อมลูกหมากและต่อมสร้างน้ำเลี้ยงอสุจิ (Seminal vesicles)ออก สำหรับในเพศหญิงจะมีการผ่าตัดเอาบางส่วนของช่องคลอด มดลูก และรังไข่ออก

โดยการผ่าตัดด้วยวิธีนี้มีแนวโน้มที่จะทำโดยใช้หุ่นยนต์มากขึ้น (Robotic surgery) ซึ่งการผ่าตัดวิธีนี้มีความเสี่ยงในการติดเชื้อและเลือดไหลไม่หยุด (Bleeding) และสำหรับเพศชายที่ต้องผ่าตัดเอาต่อมลูกหมากและต่อมสร้างน้ำเลี้ยงอสุจิออก อาจทำให้เกิดการหย่อนสมรรถภาพทางเพศ (Erectile dysfunction) ส่วนในเพศหญิงการผ่าตัดรังไข่ออกจะทำให้ไม่สามารถมีบุตรได้และเกิดภาวะหมดประจำเดือนก่อนวัย (Premature menopause)

แหล่งข้อมูล

1. Bladder cancer. [2015, October 15].
2. Bladder Cancer. [2015, October 15].
3. Bladder Cancer. [2015, October 15].