จิตวิทยาในชีวิตประจำวัน - ภาคที่ 2 จิตวิทยาวัยรุ่น ตอนที่ 56 วัยรุ่นประเมินคุณค่าในตนเอง (3)

7 มกราคม 2015

เมื่อเร็วๆ นี้ ได้มีการถกเถียง (Controversy) เกี่ยวกับความสำคัญของการประเมินคุณค่าในตนเอง (Self-esteem) ที่มีอิทธิพลต่อชีวิตในเวลาต่อมา (Life outcome) นักทฤษฎีบางท่าน เชื่อมั่นว่า การประเมินคุณค่าในตนเองเป็นผลที่ตามมาไม่ใช่สาเหตุ (Epi-phenomenal) กล่าวคือ หากการปรับตัวในสังคม (Social adjustment) เป็นไปด้วยดี การประเมินคุณค่าในตนเองก็จะสูงตามด้วย ในทางกลับกัน หากทุกอย่างดำเนินไปไม่ดี การประเมินคุณค่าในตนเอง ก็จะต่ำตามด้วย

อย่างไรก็ตาม นักทฤษฎีท่านอื่น ก็เชื่อมั่นว่า การมีความรู้สึกที่ดีๆ ในการประเมินคุณค่าในตนเอง เป็นทรัพยากรในเชิงบวก (Positive resource) ซึ่งเอื้ออำนวยให้ประสบการณ์เป็นความสำเร็จ และปกป้องวัยรุ่นจากปัญหาสุขภาพทางจิต การใช้สารเสพติด (Substance abuse) และพฤติกรรมต่อต้านสังคม (Anti-social)

แม้การถกเถียงนี้ยังไม่สามารถหาบทสรุปได้ แต่ยังมีการวิจัย 2 ชิ้นเมื่อเร็วๆ นี้ ที่แสดงเป็นนัยว่า การประเมินตนเองในเชิงบวกสามารถพยากรณ์ผลลัพธ์ในเชิงบวกในอนาคต ส่วนการประเมินตนเองในเชิงลบก็สามารถพยากรณ์อนาคตที่ไม่สู้แจ่มใสนัก

ในการศึกษาข้ามช่วงเวลา (Longitudinal) ในสหรัฐอเมริกา เกี่ยวกับบรรดาวัยรุ่นที่อยู่ในสภาพแวดล้อมที่มีความเสี่ยง นักวิจัยพบว่า วัยรุ่นที่มีระดับสูงของการประเมินคุณค่าในตนเอง มีแนวโน้มต่ำที่จะเป็นโรคซึมเศร้า (Depression) หรือแสดงพฤติกรรมที่ผิดปรกติ (Conduct disorder) ในอนาคต

ในการวิจัยข้ามช่วงเวลาอีกชิ้นหนึ่ง ในประเทศนิวซีแลนด์ พบว่า วัยรุ่นประเมินคุณค่าในตนเองต่ำ แสดงออกซึ่ง (1) ความอ่อนแอกว่าทั้งทางสุขภาพทางกายและสุขภาพทางจิต (2) โอกาสที่ด้อยกว่าทางเศรษฐฐานะ และ (3) ระดับสูงกว่าของพฤติกรรมอาชญากรรม เมื่ออายุถึงวัยเบญจเพส เปรียบเทียบกับวัยรุ่นที่ประเมินคุณค่าในตนเองสูง

นอกจากนี้ การทบทวนผลวิเคราะห์รวมจากหลากหลายผลงานวิจัย (Meta-analytic review) รายงานว่า โปรแกรมที่ได้รับการออกแบบ เพื่อเพิ่มคุณค่าในตนเอง (Self-worth) ของวัยรุ่นที่ประเมินคุณค่าในตนเองต่ำ แสดงผลการปรับปรุงอย่างเห็นได้ชัดในเรื่องการปรับตัว (Adjustment) ส่วนบุคคล และผลการเรียน (Academic performance)

สรุปแล้ว การวิจัยทั้งหลาย ดูเหมือนจะแสดงเป็นนัยว่า การมีความรู้สึกที่ดีต่อคุณค่าตนเอง น่าจะเป็นทรัพยากรทรงคุณค่า (Valuable) ที่ช่วยวัยรุ่นในการรับมือ (Cope) กับอุปสรรค (Adversity) และบรรลุผลลัพธ์ในเชิงบวกต่อพัฒนาการ อย่างไรก็ตาม อาจมีด้านมืด (Dark side) ของการประเมินคุณค่าในตนเองที่สูง เช่นกัน ดังตัวอย่างความก้าวร้าว (Aggression) ของวัยรุ่นที่รังแก (Bully) ผู้อื่น ซึ่งอาศัยการประเมินคุณค่าในตนเองที่สูงในการครอบงำ (Dominate) ผู้ที่อ่อนวัยกว่า

ในการศึกษาช่วงสั้นแต่ข้ามเวลาเมื่อไม่นานมานี้ พบว่า วัยรุ่นก้าวร้าวที่มีการประเมินคุณค่าในตนเองสูง เริ่มได้รับคุณค่าที่สูงขึ้นเรื่อยๆ ตามรางวัลที่ได้รับจากการลดคุณค่า (Belittle) ของเหยื่อ ซึ่งเป็นการรับรู้ (Cognition) ที่ต่ออายุ (Perpetuate) หรือเพิ่มความเข้มข้น (Intensify) ของความก้าวร้าวและพฤติกรรมต่อต้านสังคมในอนาคต

แหล่งข้อมูล

1. Plotnik, Rod. (2002). Introduction to Psychology (6th Ed). Pacific Grove, CA: Wadsworth-Thompson Learning.
2. Self-esteem - [2015, January 6].