ขาดน้ำเหมือนขาดใจ (ตอนที่ 4)

2 เมษายน 2016

ทั้งนี้ อาการกระหายน้ำอาจจะไม่เป็นตัวบ่งชี้ได้ในกรณีของเด็กและผู้สูงอายุ ตัวบ่งชี้ของภาวะขาดน้ำที่ดีก็คือ สีของปัสสาวะ กล่าวคือ ถ้าปัสสาวะมีสีใสแสดงว่าดี แต่ถ้าปัสสาวะมีสีเหลืองเข้มหรือสีอำพันก็มักจะบ่งบอกว่ามีภาวะขาดน้ำเกิดขึ้น ภาวะขาดน้ำสามารถทำให้เกิดอาการแทรกซ้อนที่รุนแรงได้ เช่น

• การป่วยเนื่องจากความร้อน – เพราะร่างกายพยายามที่จะปรับอุณหภูมิในร่างกายให้ลดลงด้วยการขับเหงื่อออก ซึ่งอาจเป็นสาเหตุให้เกิดภาวะขาดน้ำจนกล้ามเนื้อหดเกร็ง (Spasm) จนเป็นตะคริวแดด (Heat Cramps) ยิ่งขาดน้ำมากขึ้นก็จะทำให้ร่างกายอ่อนเพลีย เวียนศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน และกลายเป็นโรคลมแดด (Heat stroke) ซึ่งอุณหภูมิในร่างกายอาจสูงถึง 41 องศาเซลเซียส หรือมากกว่า
• สมองบวม (Cerebral edema) – การได้รับน้ำหลังจากมีภาวะขาดน้ำ อาจทำให้ร่างกายดึงน้ำกลับไปยังเซลล์เป็นจำนวนมาก อาจเป็นสาเหตุให้เซลล์บวมและแตกออก ซึ่งผลจะร้ายแรงมากหากเกิดกับเซลล์สมอง
• ชัก (Seizures) – เมื่อเกลือแร่ เช่น โปตัสเซียมและโซเดียม ที่มีหน้าที่ช่วยนำสัญญาณไฟฟ้าจากเซลล์ไปสู่เซลล์เกิดความไม่สมดุล อาจทำให้สัญญานผิดปกติเป็นเหตุให้กล้ามเนื้อหดตัวและบางครั้งอาจไม่รู้สึกตัว
• ช็อคจากการเสียน้ำหรือเสียเลือดอย่างมาก (Hypovolemic shock) เมื่อมีภาวะขาดน้ำ การไหลของเลือดเพื่อนำออกซิเจนไปเลี้ยงอวัยวะของร่างกายจะไม่พอ ทำให้เซลล์และอวัยวะไม่สามารถทำงานได้ตามปกติ ร่างกายหยุดทำงานและอาจเสียชีวิตได้
• ไตวาย - เพราะเมื่อปริมาณน้ำในร่างกายลดลง ความดันโลหิตอาจจะตก ทำให้เลือดไปเลี้ยงอวัยวะร่างกายตามส่วนต่างๆ น้อยลงจนทำให้อวัยวะนั้นๆ ทำงานไม่ได้
• อิเล็คโทรไลท์ในร่างกายผิดปกติ (Electrolyte abnormalities) เช่น สารโซเดียม โปแตสเซียม และคลอไรด์ อาจลดลงจากการเสียเหงื่อ ทำให้กล้ามเนื้ออ่อนแรง หัวใจเต้นผิดปกติ
• หมดสติ (Coma) และเสียชีวิต

แพทย์สามารถวินิจฉัยโรคได้จากสภาพร่างกายที่เป็นด้วยการ

• ตรวจสภาพจิต (Mental status test) เช่น ดูว่าผู้ป่วยมีความตื่นตัว (Awake) รู้ตัว (Alert) หรือไม่
• ตรวจสัญญาณชีพ (Vital sign assessments) เพราะกรณีที่มีภาวะขาดน้ำ หัวใจอาจเต้นเร็วและความดันโลหิตอาจตก
• การวัดอุณหภูมิ เพื่อดูว่ามีไข้หรือไม่
• การดูสภาพทั่วไป เช่น ผิวหนังมีความแห้ง ไม่ยืดหยุ่น และนัยน์ตาลึกหรือไม่
• กรณีทารก อาจดูที่กระหม่อมว่าบุ๋มหรือไม่ (Sunken fontanelle)
• ตรวจเลือด – เพื่อเช็คปัจจัยต่างๆ เช่น ระดับเกลือแร่ การทำงานของไต เป็นต้น
• ตรวจปัสสาวะ – เพื่อดูว่าปัสสาวะน้อยหรือไม่มีปัสสาวะ มีภาวะขาดน้ำระดับไหน

แหล่งข้อมูล

1. Dehydration. [2016, April 1].

2. Dehydration. [2016, April 1].