5 สรรพคุณและประโยชน์ของต้นดาดตะกั่วเถา (คำแดง)

ดาดตะกั่วเถา

ดาดตะกั่วเถา ชื่อวิทยาศาสตร์ Cissus javana DC. (ชื่อพ้องวิทยาศาสตร์ Cissus discolor Blume) จัดอยู่ในวงศ์องุ่น (VITACEAE)^[1]

สมุนไพรดาดตะกั่วเถา มีชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ ว่า เอ็นเขา (สุราษฎร์ธานี), คำแดง (ภาคเหนือ), หลังแดง (ภาคใต้), สะออบลาย สะมึกริ๊ด (ลั้วะ) เป็นต้น^[1],[2]

ลักษณะของดาดตะกั่วเถา

• ต้นดาดตะกั่วเถา จัดเป็นพรรณไม้พุ่มเลื้อยหรือไม้เถาเลื้อยพาดพัน มีความยาวประมาณ 2-10 เมตร ลำต้นและกิ่งมีลักษณะเป็นสันตามยาว 5-6 สัน เกลี้ยงหรือมีขนนุ่ม มีมือเกาะเป็นสองง่าม บริเวณปลายกิ่งเป็นสีแดง^[1],[3]

• ใบดาดตะกั่วเถา ใบเป็นใบเดี่ยว ออกเรียงสลับ ลักษณะของใบเป็นรูปไข่แกมขอบขนานแกมใบหอก ปลายใบมน โคนใบตัด ส่วนขอบใบจักเป็นฟันเลื่อย ใบมีขนาดกว้างประมาณ 3-7 เซนติเมตร และยาวประมาณ 6-15 เซนติเมตร ผิวใบด้านบนเป็นสีเขียวเข้ม มักมีแถบสีเขียวแกมเทาเป็นแถวคู่ตามยาว ส่วนด้านล่างท้องใบเป็นสีแดงเข้ม และมักมีขนสีขาวบริเวณเส้นใบ มีก้านใบเป็นสีแดง^[1],[3]

• ดอกดาดตะกั่วเถา ออกดอกเป็นช่อแบบช่อซี่ร่ม โดยจะออกตรงซอกใบหรือปลายยอด ก้านช่อดอกยาวประมาณ 0.6-4 เซนติเมตร มีขน ดอกย่อยมีจำนวนมาก กลีบเลี้ยงเป็นพูตื้น ๆ กลีบดอกเป็นสีเขียว ปลายกลีบเป็นสีแดง รูปรี ยาวประมาณ 2.5 มิลลิเมตร เกสรเพศผู้มีลักษณะรูปไข่แกมรูปขอบขนาน รังไข่อยู่เหนือวงกลีบ^[1],[3]

• ผลดาดตะกั่วเถา ผลเป็นผลสดแบบมีเนื้อหนึ่งเมล็ด ขนาดประมาณ 5 มิลลิเมตร ลักษณะของผลเป็นรูปทรงกลมสีแดงเข้ม^[1],[3]

สรรพคุณของดาดตะกั่วเถา

• ตำรายาพื้นบ้านล้านนาจะใช้ใบดาดตะกั่วเถาสด ๆ นำมาขยี้ทาแก้กลากเกลื้อน (ใบ)^[1]
• ใบนำไปอังกับไฟแล้วนำมาขยี้ทาผิวหนังรักษาแผลตุ่มคัน (ใบ)^[2]
• ทั้งต้นนำมาทุบแล้วใช้ประคบบริเวณที่ปวดกระดูกร่วมกับยากริ๊ด (ลั้วะ) (ทั้งต้น)^[2]

ประโยชน์ของดาดตะกั่วเถา

• ชาวลั้วะจะใช้เครือดาดตะกั่วเถา นำมามัดคล้องคอวัวควายที่ถูกตัวทักแถ้เข้าไปในจมูก เชื่อว่าจะทำให้ตัวทักแถ้หลุดออกมา โดยใช้คาถาร่วมด้วย^[2]
• ใช้ปลูกเป็นไม้ดอกไม้ประดับ^[3]

เอกสารอ้างอิง

1. หนังสือสมุนไพรพื้นบ้านล้านนา.  (ภาควิชาเภสัชพฤกษศาสตร์ คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล).  “ดาดตะกั่วเถา”.  หน้า 68.
2. โครงการเผยแพร่ข้อมูลทรัพยากรชีวภาพและภูมิปัญญาท้องถิ่นบนพื้นที่สูง, สถาบันวิจัยและพัฒนาที่สูง (องค์กรมหาชน).  “ดาดตะกั่วเถา, คำแดง”.  อ้างอิงใน : หนังสือชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย (เต็ม สมิตินันทน์).  [ออนไลน์].  เข้าถึงได้จาก : eherb.hrdi.or.th.  [24 ธ.ค. 2014].
3. ระบบจัดการฐานความรู้ด้านความหลากหลายทางชีวภาพ สำนักงานความหลากหลายทางชีวภาพด้านป่าไม้ กรมป่าไม้.  “ดาดตะกั่วเถา”.  [ออนไลน์].  เข้าถึงได้จาก : biodiversity.forest.go.th.  [24 ธ.ค. 2014].

ภาพประกอบ : www.flickr.com (by Anne Elliott, Terrarium Bellus, Ahmad Fuad Morad, Plant.Hunter), biodiversity.forest.go.th

เรียบเรียงข้อมูลโดยเว็บไซต์เมดไทย ()

เรื่องที่น่าสนใจ