เรื่องเฉพาะสตรี มะเร็งปากมดลูก ตอนที่ 6

18 กันยายน 2013

ระยะของโรคมะเร็งปากมดลูกมีอะไรบ้าง?

• ระยะที่ 0 (ความผิดปกติในระยะก่อนมะเร็งหรือระยะก่อนลุกลาม) ในระยะที่ 0 พบว่ามีเซลล์มะเร็งอยู่เพียงในเยื่อบุผิวของปากมดลูก โดยยังไม่มีการลุกลามเข้าไปในเนื้อของปากมดลูกที่อยู่ลึกลงไปใต้เยื่อบุผิวนี้
• ระยะที่ 1 ในระยะที่ 1 พบว่ามีเซลล์มะเร็งอยู่เพียงในเนื้อของปากมดลูก โดยยังสามารถแบ่งออกได้เป็นระยะที่ 1 เอ (1A) และ 1 บี (1B) โดยขึ้นอยู่กับปริมาณของเนื้อมะเร็งที่พบ
• ระยะที่ 1 เอ พบว่ามีปริมาณของเนื้อมะเร็งเพียงเล็กน้อยที่จะเห็นได้จากการตรวจชิ้นเนื้อ ที่ได้ตัดมาจากปากมดลูกที่ดูด้วยกล้องจุลทรรศน์เท่านั้น บริเวณที่พบว่าเซลล์มะเร็งลุกลามเข้าไปยังมีขนาดไม่ลึกไปกว่า 5 มิลลิเมตร และไม่กว้างไปกว่า 7 มิลลิเมตร
• ระยะที่ 1 บี พบว่ายังมีเซลล์มะเร็งอยู่เพียงในเนื้อของปากมดลูกเท่านั้น โดยอาจดูด้วยกล้องจุลทรรศน์แล้วพบว่า เซลล์มะเร็งที่ลุกลามเข้าไปมีขนาดลึกกว่า 5 มิลลิเมตร หรือกว้างกว่า 7 มิลลิเมตร หรือก้อนมะเร็งมีขนาดใหญ่จนสามารถเห็นได้ด้วยตาเปล่าแล้ว ก็ได้
• ระยะที่ 2

  ในระยะที่ 2 ก้อนมะเร็งได้ลุกลามออกไปนอกเนื้อของปากมดลูกแล้ว แต่ก็ยังไปไม่ถึงผนังด้านข้างของช่องเชิงกราน สามารถแบ่งออกได้เป็นระยะที่ 1 เอ และ 1 บี โดยขึ้นอยู่กับบริเวณที่พบว่ามีการกระจายไปของก้อนมะเร็ง

  • ระยะที่ 2 เอ ก้อนมะเร็งได้ลุกลามกระจายออกนอกปากมดลูก ไปสู่ช่องคลอดส่วนบน 2 ใน 3 ส่วนแต่ยังไม่ไปสู่เนื้อเยื่อต่างๆรอบๆมดลูก
  • ระยะที่ 2 บี ก้อนมะเร็งได้ลุกลามกระจายออกนอกปากมดลูก ไปสู่ช่องคลอดส่วนบน 2 ใน 3 ส่วนแล้วหรือไม่ก็ได้ แต่ได้ลุกลามกระจายไปสู่เนื้อเยื่อต่างๆรอบๆปากมดลูกแล้ว
• ระยะที่ 3

  ในระยะที่ 3 ก้อนมะเร็งได้ลุกลามกระจายไปสู่ช่องคลอดส่วนล่าง 1 ใน 3 ส่วนแล้ว และอาจลุกลามกระจายไปสู่ผนังช่องเชิงกรานและต่อมน้ำเหลืองต่างๆที่อยู่รอบๆแล้ว สามารถแบ่งออกได้เป็นระยะที่ 3 เอ และ 3 บี โดยขึ้นอยู่กับบริเวณที่พบว่ามีการลุกลามกระจายไปของก้อนมะเร็ง

  • ระยะที่ 3 เอ ก้อนมะเร็งลุกลามกระจายไปยังช่องคลอดส่วนล่าง 1 ใน 3 ส่วนแล้ว แต่ยังไม่ลุกลามกระจายไปสู่ผนังช่องเชิงกราน
  • ระยะที่ 3 บี ก้อนมะเร็งได้ลุกลามกระจายไปสู่ผนังช่องเชิงกรานแล้ว หรือก้อนมะเร็งได้ก่อให้เกิดการอุดตันของท่อไต (เป็นท่อนำน้ำปัสสาวะที่เชื่อมต่ออยู่ระหว่างไตกับกระเพาะปัสสาวะ) การอุดตันดังกล่าวนี้สามารถทำให้ไตมีขนาดใหญ่ขึ้นจากน้ำปัสสาวะคั่งหรือไตหยุดทำงานไปเลย นอกจากนี้ยังอาจมีลุกลามการกระจายของเซลล์มะเร็งไปยังต่อมน้ำเหลืองต่างๆในช่องเชิงกรานอีกด้วย
• ระยะที่ 4

  ในระยะที่ 4 ก้อนมะเร็งได้ลุกลามกระจายไปสู่กระเพาะปัสสาวะ ลำไส้ตรง (ลำไส้ใหญ่ส่วยปลาย) หรือแพร่กระจายไปส่วนอื่นๆของร่างกายแล้ว สามารถแบ่งออกได้เป็นระยะที่ 4 เอ และ 4 บี โดยขึ้นอยู่กับบริเวณที่พบว่ามีการลุกลามกระจายไปของก้อนมะเร็ง

  ระยะที่ 4 เอ ก้อนมะเร็งได้ลุกลามกระจายไปสู่ผนังของกระเพาะปัสสาวะ หรือผนังของลำไส้ตรงแล้ว และยังอาจมีการกระจายของเซลล์มะเร็งไปยังต่อมน้ำเหลืองต่างๆ ในช่องเชิงกรานแล้วอีกด้วย

  ระยะที่ 4 บี ก้อนมะเร็งได้แพร่กระจายออกไปนอกช่องเชิงกรานและนอกต่อมน้ำเหลืองต่างๆในช่องเชิงกรานแล้ว โดยไปสู่ส่วนอื่นๆของร่างกาย เช่น ช่องท้อง ตับ ลำไส้ และ/หรือ ปอด

แหล่งข้อมูล:

1. ตำรานรีเวชวิทยา ฉบับพิมพ์ครั้งที่ 1 ภาควิชาสูติศาสตร์และนรีเวชวิทยา คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น
2. ตำรานรีเวชวิทยา ฉบับพิมพ์ครั้งที่ 2 ภาควิชาสูติศาสตร์และนรีเวชวิทยา คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
3. access date 1st October, 2004.