เรื่องน่ารู้ ในผู้สูงอายุ (ตอนที่ 5 และตอนจบ)

26 กันยายน 2012

นพ. บรรลุ ศิริพานิช อดีตประธานสภาผู้สูงอายุกล่าวว่า นอกจากนี้ [กระทรวงสาธารณสุข] ยังมีการบริการดูแลป้องกันโรค เช่น การฉีดวัคซีนป้องกันไข้หวัดใหญ่และการรักษาพยาบาล และเมื่อผู้สูงอายุป่วย ก็จะได้รับบริการใกล้บ้านซึ่งสะดวกมากกว่า ประมาณร้อยละ 30 ของผู้สูงอายุที่ไปพบแพทย์เป็นผู้ไม่มีเงิน และประมาณร้อยละ 16 ของผู้สูงอายุ ไม่เคยได้รับการศึกษา ดังนั้น เจ้าหน้าที่ควรใช้คำพูดง่ายๆ ในการสื่อสารความเข้าใจ

อัครเสนาบดีเยอรมัน ออตโต วอน บิสมาร์ค (Otto von Bismarck) เป็นผู้สร้างกลไกประกันสังคม (Social safety net) ครั้งแรกของโลก โดยในคริสตทศวรรษ 1880s รัฐจัดให้มีเบี้ยบำนาญ (Pension) และกำหนด 60 ปีเป็นอายุเกษียณ (Retirement) ที่จะได้รับเบี้ยบำนาญดังกล่าว

หลังจากนั้น รูปแบบกลไกประกันสังคมของเยอรมัน ได้รับความนิยมในประเทศยุโรปตะวันตก แล้วแพร่หลายไปทั่วโลก จนทุกวันนี้ กว่า 100 ประเทศ (รวมทั้งประเทศไทยด้วย) มีโปรแกรมประกันสังคมรองรับผู้สูงอายุ อันที่จริง สหรัฐอเมริกา เป็นหนึ่งในประเทศท้ายๆ ของการจัดให้มีโปรแกรมดังกล่าว

กฎหมายประกันสังคม (Social Security Act) ในสหรัฐอเมริกา เริ่มมีผลบังคับใช้ในปี ค.ศ. 1935 เพื่อบรรเทาความเดือนร้อนจากภาวะเศรษฐกิจตกต่ำทั่วโลก (Great Depression) ของผู้สูงอายุ โดยการแจกจ่ายเบี้ยบำนาญ อย่างไรก็ตาม โปรแกรมประกันสังคม ซึ่งแตกต่างไปตามแต่ละรัฐ ก็ไม่เพียงพอ เมื่อเปรียบเทียบกับโปรแกรมที่ผู้เยาวัยได้รับ

จำนวนประชากรที่มีอายุถึงช่วง 80 ปี และช่วง 90 ปี ในประเทศพัฒนาแล้ว ได้ใช้งบประมาณมากในระบบสวัสดิการสาธารณะ สาเหตุหนึ่งเกิดจากการเพิ่มขึ้นของกรณีโรคร้ายแรง อาทิ โรคมะเร็ง (Cancer) และโรคสมองเสื่อม (Dementia) ซึ่งไม่ค่อยพบเห็นมากก่อนสมัยปัจจุบัน

รูปแบบของการดูแลผู้สูงอายุ แตกต่างไปตามแต่ละประเทศ และมีการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว แม้ภายในประเทศเดียวกัน ก็มีความแตกต่างในการดูแลผู้สูงอายุตามแต่ละภูมิภาค อย่างไรก็ตาม ในภาพรวม ผู้สูงอายุทั่วโลก ใช้ทรัพยากรด้านดูแลสุขภาพมากกว่ากลุ่มอายุอื่นๆ

สาเหตุหนึ่งเกิดจากการที่สัดส่วนของผู้สูงอายุทั่วโลก (โดยเฉพาะในประเทศกำลังพัฒนา) เติบโตอย่างรวดเร็ว ท่ามกลางแรงกดดันจากการจำกัดการเจริญพันธุ์ (Fertility) และขนาดของครอบครัวที่เล็กลง ตามประเพณีปฏิบัติ การดูแลผู้สูงอายุ เคยเป็นความรับผิดชอบของสมาชิกครอบครัว ในบ้านของ “ครอบครัวใหญ่” (Extended family) ที่มักมี 3 ชั่วอายุคนอาศัยอยู่ภายใต้หลังคาเดียวกัน

แต่ในสังคมปัจจุบัน การดูแลผู้สูงอายุเป็นมักความรับผิดชอบของรัฐ หรือองค์การกุศล เนื่องจากการสูงขึ้นของอายุคาด (Life expectancy) การกระจายตามภูมิศาสตร์ (Geographical dispersion) ของครอบครัวที่มีขนาดเล็กลง และแนวโน้มที่ผู้หญิงได้รับการศึกษาสูงขึ้นและออกไปทำงานนอกบ้านมากขึ้น ซึ่งการเปลี่ยนแปลงนี้ เคยมีผลกระทบต่อทวีปยุโรปและอเมริกาเหนือในอดีต แต่กำลังมีผลกระทบต่อทวีปเอเชีย (รวมทั้งประเทศไทยด้วย) ในปัจจุบัน

แหล่งข้อมูล:

1. ชี้คนแก่กว่า 70% เหงา เหตุเพราะไม่มีเพื่อน แนะตั้งชมรมผู้สูงอายุ ช่วยให้สุขภาพจิตดี [2012, September 25].
2. Elderly_care. [2012, September 25].
3. Old age.