อัลปราโซแลม (Alprazolam) สรรพคุณ วิธีใช้ ผลข้างเคียง ฯลฯ

อัลปราโซแลม

อัลปราโซแลม หรือ อัลพราโซแลม (Alprazolam) หรือยาที่มักเรียกชื่อกันผิด ๆ ว่า “อัลฟาโซแลม” เป็นยาที่รู้จักกันในชื่อทางการค้าว่า ซาแน็กซ์ (XANAX), แอนเพรส (ANPRESS) โดยจัดเป็นวัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาทชนิดหนึ่งที่อยู่ในกลุ่มเบนโซไดอะซีปีน (Benzodiazepine) เช่นเดียวกับไดอะซีแพม (Diazepam) แต่มีระยะเวลาในการออกฤทธิ์สั้นประมาณ 4-6 ชั่วโมง และมีฤทธิ์แก้ซึมเศร้าร่วมด้วย ถูกนำมาใช้ในวงการแพทย์เพื่อรักษาภาวะวิตกกังวลมานานแล้ว รูปแบบของยาที่มีใช้ในโรงพยาบาลส่วนใหญ่จะเป็นรูปแบบของยาเม็ด และการใช้ยานี้จะต้องได้รับคำสั่งจากแพทย์เท่านั้น

ในปัจจุบันมีการควบคุมการใช้ยาอัลปราโซแลมอย่างเข้มงวด ทั้งนี้เพื่อป้องกันการนำยาไปใช้ในทางที่ผิด เช่น นำไปผสมในสารเสพติดอื่น ๆ หรือยาแก้ไอเพื่อให้เกิดความมึนเมา หรือนำไปใช้เป็นยานอนหลับอย่างแรงเพื่อหวังล่วงละเมิดทางเพศ ด้วยเหตุที่ว่ายานี้เป็นสารประกอบที่ไม่มีสี ไม่มีกลิ่น ไม่สามารถสังเกตได้ด้วยตาเปล่า และออกฤทธิ์ได้เร็วหลังจากรับประทานยาไปแล้วประมาณ 8-25 นาที ถ้านำไปผสมกับเครื่องดื่ม เช่น น้ำอัดลม หรือเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ (โดยเฉพาะอย่างยิ่งแอลกอฮอล์) ก็จะทำให้ผู้ที่ดื่มมีอาการง่วงซึม มึนงง สะลึมสะลือ ไร้สติ ไม่รู้สึกตัว สูญเสียการทรงตัว และหลงลืมหรือสูญเสียความทรงจำ โดยจะจำเหตุการณ์ต่าง ๆ ไม่ได้หลังจากที่รับประทานยาไปแล้ว ทำให้เป็นที่มาในการใช้ยานี้เพื่อล่วงละเมิดทางเพศ เพราะเหยื่อจะจำเหตุการณ์ต่าง ๆ ไม่ได้ ทำให้บ่อยครั้งยานี้จึงมักถูกเรียกว่า “ยาเสียตัว” หรือ “ยาเสียสาว” แต่ฤทธิ์ของยาจะคงอยู่ไม่เกิน 1 วัน ถ้าดื่มน้ำมาก ๆ ยาก็จะถูกขับออกมาทางปัสสาวะจนหมด ดังนั้น ผู้หญิงจึงต้องระมัดระวังให้มากเพื่อมิให้ตกเป็นเหยื่อของผู้ไม่หวังดีที่แอบผสมยานี้ลงไปได้

ตัวอย่างยาอัลปราโซแลม

ยาอัลปราโซแลม (ชื่อสามัญ) มีชื่อทางการค้า เช่น อัลเซแลม (Alcelam), อัลแลม (Allam), อัลแน็กซ์ (Alnax), อัลปาแซม (Alpazam), อัลปราแลน (Alpralan), อัลปราเมด (Alpramed), เอแน็กซ์ (Anax), แอนเพรส (ANPRESS), ไดโซแลม (Dizolam), ฟาร์โซแลม (Farzolam), อินโซแลม (Inzolam ),  ไมตราแน็กซ์ (Mitranax), โมซิแน็กซ์ (Moxinax), ฟาร์แน็กซ์ (Pharnax), ฟาร์ซอล (Prazol), สยามพราซอล (Siampraxol), ซูแน็กซ์ (Sunax), ซาแลม (Xalam), ซานาซิน (Xanacine), ซาแน็กซ์ (XANAX), ไซเมด (Xiemed), โซแลม (Zolam) ฯลฯ

รูปแบบยาอัลปราโซแลม

อัลฟาโซแลม
IMAGE SOURCE : www.keyword-suggestions.com
ซาแน็กซ์
IMAGE SOURCE : pillspharma.net
ยาซาแน็กซ์
IMAGE SOURCE : www.healthtap.com

หมายเหตุ : ยานี้จัดเป็นวัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาทประเภทที่ 2 ที่ห้ามมีวางจำหน่ายตามร้านขายยา และในคลินิกต้องมีใบอนุญาตเป็นพิเศษ

สรรพคุณของยาอัลปราโซแลม

กลไกการออกฤทธิ์ของยาอัลปราโซแลม

ยาอัลปราโซแลมจะมีกลไกการออกฤทธิ์โดยการเปลี่ยนแปลงการทำงานของสารสื่อประสาทในสมองมนุษย์ ทำให้เกิดฤทธิ์ตามสรรพคุณดังกล่าวข้างต้น โดยตัวยาจะออกฤทธิ์ค่อนข้างเร็วหลังการรับประทานยาประมาณ 8-25 นาที ส่วนระยะเวลาในการดูดซึมของยาอัลปราโซแลมจะอยู่ที่ประมาณ 2 ชั่วโมง

การออกฤทธิ์ของยากลุ่มเบนโซไดอะซีปีนจะขึ้นอยู่กับความสามารถในการละลายไขมันของยา โดยยาที่ละลายในไขมันได้ดีจะออกฤทธิ์เร็ว เนื่องจากสามารถผ่านเข้าสู่สมองได้ง่าย แต่ระยะเวลาการออกฤทธิ์ของยาจะสั้นไปด้วย เนื่องจากตัวยาจะกระจายไปตามส่วนต่าง ๆ ของร่างกายได้เร็ว จึงทำให้ระดับของยาในเลือดลดลงเร็วกว่ายาที่ละลายไขมันได้น้อย โดยยาที่ละลายในไขมันได้ดี คือ ไดอะซีแพม (Diazepam), อัลปราโซแลม (Alprazolam), คลอไดอะซิปอกไซด์ (Chlordiazepoxide) และลอราซีแพม (Lorazepam) ตามลำดับ

ก่อนใช้ยาอัลปราโซแลม

เมื่อมีการสั่งยาทุกชนิดรวมถึงยาอัลปราโซแลม สิ่งที่ควรแจ้งให้แพทย์หรือเภสัชกรทราบมีดังนี้

ข้อห้าม/ข้อควรระวังในการใช้ยาอัลปราโซแลม

วิธีใช้ยาอัลปราโซแลม

คำแนะนำในการใช้ยาอัลปราโซแลม

การเก็บรักษายาอัลปราโซแลม

เมื่อลืมรับประทานยาอัลปราโซแลม

หากลืมรับประทานยาอัลปราโซแลม ให้รับประทานยาในทันทีที่นึกขึ้นได้ แต่ถ้าเป็นเวลาที่ใกล้เคียงกับมื้อต่อไป ให้ข้ามไปรับประทานยามื้อต่อไปได้เลย โดยไม่ต้องเพิ่มขนาดยาเป็น 2 เท่า

ผลข้างเคียงของยาอัลปราโซแลม

การควบคุมตามกฎหมายของยาอัลปราโซแลม

แต่เดิมยาอัลปราโซแลมถูกจัดให้เป็นวัตถุออกฤทธิ์ในประเภทที่ 4 ตาม พ.ร.บ.วัตถุที่ออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาท พ.ศ.2518 แต่ในปัจจุบันกระทรวงสาธารณสุขได้ออกประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่อง “เปลี่ยนแปลงประเภทวัตถุออกฤทธิ์ (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2555” ซึ่งยกระดับการควบคุมยาอัลปราโซแลมจากวัตถุออกฤทธิ์ในประเภท 4 ให้เป็นวัตถุออกฤทธิ์ในประเภท 2 (ส่งผลให้ร้านขายยาทุกประเภทไม่สามารถขายยาชนิดนี้ได้) และประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่อง “กำหนดชื่อและปริมาณวัตถุออกฤทธิ์ที่ผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรม ผู้ประกอบโรคศิลปะแผนปัจจุบันชั้นหนึ่งในสาขาทันตกรรม (ผู้ประกอบวิชาชีพทันตกรรม) หรือผู้ประกอบการบำบัดโรคสัตว์ชั้นหนึ่ง (ผู้ประกอบวิชาชีพการสัตวแพทย์ชั้นหนึ่ง) มีไว้ในครอบครองได้โดยไม่ต้องขออนุญาต พ.ศ. 2555” ซึ่งจะมีผลทำให้ผู้ประกอบวิชาชีพทุกรายต้องขอรับใบอนุญาตเพื่อมีไว้ครอบครองหรือใช้ประโยชน์ซึ่งวัตถุออกฤทธิ์ จึงจะสามารถครอบครองยาชนิดนี้ได้ ทั้งนี้ เพื่อป้องกันการนำยาไปใช้ในทางที่ผิดและการลักลอบนำเข้ามาอย่างผิดกฎหมาย

เอกสารอ้างอิง
  1. หนังสือตำราการตรวจรักษาโรคทั่วไป 1.  “อัลพราโซแลม (Alprazolam)”.  (นพ.สุรเกียรติ อาชานานุภาพ).  หน้า 286-287.
  2. ยากับคุณ (Ya & You), มูลนิธิเพื่อการวิจัยและพัฒนาระบบยา (วพย.).  “ALPRAZOLAM”.  [ออนไลน์].  เข้าถึงได้จาก : www.yaandyou.net.  [03 ต.ค. 2016].
  3. หาหมอดอทคอม.  “ยาอัลปราโซแลม (Alprazolam)”.  (ภก.อภัย ราษฎรวิจิตร).  [ออนไลน์].  เข้าถึงได้จาก : haamor.com.  [03 ต.ค. 2016].
  4. กรมสุขภาพจิต.  “อัลพราโซแลม”.  [ออนไลน์].  เข้าถึงได้จาก : www.dmh.go.th.  [03 ต.ค. 2016].
  5. ภาควิชาจิตเวชศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล.  “อัลปราโซแลม วัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาท”.  (ผศ.นพ.สุวิทย์ เจริญศักดิ์).  [ออนไลน์].  เข้าถึงได้จาก : www.si.mahidol.ac.th.  [03 ต.ค. 2016].
  6. Drugs.com.  “Alprazolam”.  [ออนไลน์].  เข้าถึงได้จาก : www.drugs.com.  [03 ต.ค. 2016].

เรียบเรียงข้อมูลโดยเว็บไซต์เมดไทย ()

  • 1 อัลปราโซแลม
  • 2 ตัวอย่างยาอัลปราโซแลม
  • 3 รูปแบบยาอัลปราโซแลม
  • 4 สรรพคุณของยาอัลปราโซแลม
  • 5 กลไกการออกฤทธิ์ของยาอัลปราโซแลม
  • 6 ก่อนใช้ยาอัลปราโซแลม
  • 7 ข้อห้าม/ข้อควรระวังในการใช้ยาอัลปราโซแลม
  • 8 วิธีใช้ยาอัลปราโซแลม
  • 9 คำแนะนำในการใช้ยาอัลปราโซแลม
  • 10 การเก็บรักษายาอัลปราโซแลม
  • 11 เมื่อลืมรับประทานยาอัลปราโซแลม
  • 12 ผลข้างเคียงของยาอัลปราโซแลม
  • 13 การควบคุมตามกฎหมายของยาอัลปราโซแลม
  • 14 เอกสารอ้างอิง
เรื่องที่น่าสนใจ