หิ่งเม่นน้อย สรรพคุณและประโยชน์ของต้นหิ่งเม่นน้อย

หิ่งเม่นน้อย

หิ่งเม่นน้อย ชื่อสามัญ Rattlebox

หิ่งเม่นน้อย ชื่อวิทยาศาสตร์ Crotalaria alata D.Don (ชื่อพ้องวิทยาศาสตร์ Crotalaria alata H.Lev., Crotalaria alata H. Lév., Crotalaria bidiei Gamble) จัดอยู่ในวงศ์ถั่ว (FABACEAE หรือ LEGUMINOSAE) และอยู่ในวงศ์ย่อยถั่ว FABOIDEAE (PAPILIONOIDEAE หรือ PAPILIONACEAE)^[1],[2]

สมุนไพรหิ่งเม่นน้อย มีชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ ว่า หิ่งห้อย (เลย), หิ่งเม่น หิ่งเม่นดอย มะหิ่งเม้นน้อย มะหิ่งเม่นดอย (เชียงใหม่) เป็นต้น^[1],[2]

ลักษณะของหิ่งเม่นน้อย

• ต้นหิ่งเม่นน้อย จัดเป็นพรรณไม้ล้มลุกที่มีอายุเพียงฤดูเดียว ลำต้นมีลักษณะตั้งตรง มีความสูงของต้นได้ประมาณ 1 เมตร กิ่งก้านชูขึ้น ลำต้นและกิ่งก้านมีรยางค์ แผ่เป็นปีกแคบ ๆ พบขึ้นตามพื้นที่โล่งในป่าเต็งรังและป่าผสมผลัดใบ^[1],[2]

• ใบหิ่งเม่นน้อย ใบเป็นใบเดี่ยว ออกเรียงสลับ ลักษณะของใบเป็นรูปไข่ รูปวงรี รูปใบหอก หรือรูปใบหอกกลับ ปลายใบแหลมหรือเป็นติ่งแหลม โคนใบเป็นรูปลิ่ม มน หรือกลม ใบมีขนาดกว้างประมาณ 0.5-5 เซนติเมตร และยาวประมาณ 3-9 เซนติเมตร แผ่นใบมีขนนุ่มสั้นทั้งสองด้าน หูใบแผ่เป็นปักยาวตามกิ่ง ขนาดกว้างประมาณ 4-10 มิลลิเมตร ปลายเป็นรูปสามเหลี่ยมรูปเคียว^[1],[2]
• ดอกหิ่งเม่นน้อย ออกดอกเป็นช่อกระจะสั้น ๆ โดยจะออกตามซอกใบและที่ปลายกิ่ง มีดอกย่อยประมาณ 2-3 ดอก ก้านช่อดอกยาวประมาณ 5-10 เซนติเมตร ใบประดับเป็นรูปกึ่งหัวใจถึงรูปใบหอก มีขนาดยาวประมาณ 4-5 มิลลิเมตร ส่วนก้านดอกยาวประมาณ 4-5 มิลลิเมตร กลีบเลี้ยงเป็นรูปากเปิด ยาวประมาณ 11 มิลลิเมตร มีขน ส่วนกลีบดอกเป็นรูปดอกถั่ว สีเหลืองสด มีเกสรเพศผู้ 10 อัน รังไข่เป็นรูปขอบขนาน ผิวเกลี้ยง^[2]

• ผลหิ่งเม่นน้อย ผลมีลักษณะเป็นฝักรูปทรงกระบอกหรือรูปขอบขนาน โป่งพอง สีดำ มีขนาดกว้างประมาณ 0.8 เซนติเมตร และยาวประมาณ 3-4 เซนติเมตร ผิวผลเกลี้ยง เมื่อแก่จะแตก ภายในมีเมล็ดขนาดเล็ก^[2]

สรรพคุณของหิ่งเม่นน้อย

• ตำรับยาพื้นบ้านล้านนาจะใช้สมุนไพรหิ่งเม่นน้อยทั้งต้น นำมาต้มกับน้ำอาบเป็นยาแก้ฟกช้ำบวม (ทั้งต้น)^[1],[2]

ประโยชน์ของหิ่งเม่นน้อย

• ทั้งต้นใช้ทำปุ๋ยพืชสดได้ดี^[3]

เอกสารอ้างอิง

1. หนังสือสมุนไพรพื้นบ้านล้านนา.  (ภาควิชาเภสัชพฤกษศาสตร์ คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล).  “หิ่งเม่นน้อย”.  หน้า 80.
2. ระบบจัดการฐานความรู้ด้านความหลากหลายทางชีวภาพ สำนักงานความหลากหลายทางชีวภาพด้านป่าไม้ กรมป่าไม้.  “หิ่งเม่นน้อย”.  [ออนไลน์].  เข้าถึงได้จาก: biodiversity.forest.go.th.  [22 ก.ย. 2014].
3. ฐานข้อมูลพรรณไม้ องค์การสวนพฤกษศาสตร์, กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม.  “หิ่งเม่นดอย”.  [ออนไลน์].  เข้าถึงได้จาก : www.qsbg.org.  [24 ก.ย. 2014].

เรียบเรียงข้อมูลโดยเว็บไซต์เมดไทย ()

เรื่องที่น่าสนใจ