ระบบน้ำเหลือง (Lymph system)

ระบบน้ำเหลือง (Lymph system หรือ Lymphatic system) ได้แก่ระบบของอวัยวะที่ประกอบด้วยต่อมน้ำเหลือง (Lymph node) ท่อน้ำเหลือง (Lymph duct) และหลอดน้ำเหลือง/เส้นน้ำเหลือง (Lymph vessel)

ระบบน้ำเหลืองจะเป็นเครือข่ายทั่วร่างกายอยู่ควบคู่ไปกับหลอดเลือด เป็นระบบที่ทำงานเกี่ยวข้องกับการไหลเวียนของน้ำเหลืองทั่วร่างกายเพื่อนำน้ำเหลืองกลับเข้าสู่หลอดเลือดดำ และเกี่ยวข้องกับระบบภูมิคุ้มกันต้านทานโรคของร่างกาย (Immune system)

ต่อมน้ำเหลือง (Lymph node) ในภาวะปกติจะเป็นอวัยวะขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางไม่เกิน 1 เซนติเมตร รูปร่างกลมหรือรูปไข่ อยู่กระจายทั่วร่างกาย พบบ่อยที่ลำคอ รักแร้ และขาหนีบ ทั้งนี้นับรวมถึงต่อมทอนซิล ม้าม และต่อมไทมัส (ต่อมไร้ท่อที่อยู่ในช่องอกด้านหน้าต่อตอนบนของหัวใจ) ทั้งนี้ในภาวะปกติต่อมน้ำเหลืองจะมีขนาดเล็กมากจนเรามองไม่เห็น รวมทั้งไม่สามารถคลำต่อมน้ำเหลืองได้

ท่อน้ำเหลือง (Lymph duct) เป็นท่อที่มีขนาดใหญ่กว่าหลอดน้ำเหลืองมีหน้าที่เชื่อมต่อระหว่างหลอดน้ำเหลืองกับหลอดเลือดดำ

หลอดน้ำเหลือง/เส้นน้ำเหลือง (Lymph vessel) จะเป็นท่อเล็กๆที่มีลักษณะเป็นท่อยาวเช่นเดียวกับหลอดเลือดโดยกระจายเป็นเครือข่ายคล้ายกับหลอดเลือด แต่ภายในจะเป็นน้ำเหลือง ซึ่งเครือข่ายของหลอดน้ำเหลืองจะควบคู่ไปกับเครือข่ายของหลอดเลือดดำ

หน้าที่สำคัญของระบบน้ำเหลืองจะเกี่ยวข้องกับระบบภูมิคุ้มกันต้านทานโรคของร่างกาย

โรคที่พบได้บ่อยในระบบน้ำเหลืองเช่น ต่อมน้ำเหลืองอักเสบ วัณโรคต่อมน้ำเหลือง โรคมะเร็งต่อมน้ำเหลือง

ส่วนโรคที่พบได้ประปรายเช่น หลอดน้ำเหลืองอักเสบติดเชื้อ ภาวะบวมจากหลอดน้ำ เหลืองอุดตัน (เช่น จากการผ่าตัดต่อมน้ำเหลืองหรือจากการฉายรังสีรักษาบริเวณต่อมน้ำเหลือง) และโรคเท้าช้าง

อาการสำคัญของโรคในระบบน้ำเหลืองคือ มีต่อมน้ำเหลืองโตคลำได้ และ/หรือมีอาการ มือ เท้า แขน ขาบวม จากมีหลอดน้ำเหลืองอุดตัน

เมื่อมีต่อมน้ำเหลืองโตเกินกว่า 1 เซนติเมตร หรือโตคลำได้หลายๆต่อม หรือมีอาการบวมโดยอาจร่วมกับเบื่ออาหาร/ผอมลง และ/หรือมีไข้ ควรรีบพบแพทย์/ไปโรงพยาบาลเสมอ

บรรณานุกรม

1. Lymph system [2015,Sept19].

Updated 2015, Sept 19