ยาเบาหวาน หรือ ยารักษาโรคเบาหวาน (Antidiabetic agents)

• ยาเบาหวานหมายถึงยาอะไร?
• ยาเบาหวานมีกี่ประเภท?
• ยาเบาหวานมีรูปแบบการจำหน่ายอย่างไร?
• มีข้อบ่งใช้ยาเบาหวานอย่างไร?
• มีข้อห้ามใช้ยาเบาหวานอย่างไร?
• มีข้อควรระวังการใช้ยาเบาหวานอย่างไร?
• การใช้ยาเบาหวานในหญิงตั้งครรภ์หรือให้นมบุตรควรเป็นอย่างไร?
• การใช้ยาเบาหวานในผู้สูงอายุควรเป็นอย่างไร?
• การใช้ยาเบาหวานในเด็กควรเป็นอย่างไร?
• อาการไม่พึงประสงค์จากยาเบาหวานเป็นอย่างไร?
• สรุป
• บรรณานุกรม

ยาเบาหวานหมายถึงยาอะไร?

ยารักษาโรคเบาหวาน หรือคนทั่วไปมักเรียกว่า ยาเบาหวาน(Antidiabetic agents หรือ Antidiabetic drug หรือ Antidiabetic medication) เป็นยาที่ใช้ลดระดับน้ำตาลในเลือด เนื่องจากร่างกายของผู้ป่วยไม่สามารถควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้ จึงทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูงกว่าปกติ วัตถุประสงค์ในการรักษาโรคเบาหวาน คือ เพื่อป้องกันการเกิดโรคต่างๆแทรกซ้อนจากภาวะน้ำตาลในเลือดสูง เช่น โรคหลอดเลือดอักเสบ โรคไต โรคเส้นประสาท เบาหวานขึ้นตา และแผลเรื้อรังตามเนื้อเยื่อต่างๆโดยเฉพาะที่เท้า ทั้งนี้เพื่อควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดให้ใกล้เคียงระดับปกติมากที่สุด เพื่อให้ผู้ป่วยมีคุณภาพชีวิตที่ดีเหมือนคนทั่วไป

ยาเบาหวานมีกี่ประเภท?

ยาเบาหวาน แบ่งออกเป็นประเภทต่าง คือ ยาชนิดเม็ดรับประทาน ชนิดยาฉีดอินซูลิน และยาอินซูลินชนิดสูดพ่น

ก.ยาชนิดเม็ดรับประทาน: แบ่งตามกลไกการออกฤทธิ์เป็น 4 ประเภท/กลุ่ม ได้แก่

1. ยากลุ่มที่ออกฤทธิ์ทำให้น้ำตาลในเลือดต่ำ(Hypoglycemic drugs): ได้แก่

• ยากลุ่มซัลโฟนิลยูเรีย (Sulfonylureas): เช่นยา อะซีโตเฮกซาไมด์ (Acetohexamide), คลอร์โพรพาไมด์ (Chlorpropamide), โทลาซาไมด์ (Tolazamide), ไกลเมพิไรด์ (Glimepiride), ไกลพิไซด์ (Glipizide), ไกลเบนคลาไมด์ (Glibenclamide) หรือ อีกชื่อคือ ไกลบูไรด์ (Glyburide)
• ยากลุ่มที่ไม่ใช่ซัลโฟนิลยูเรีย (Non - sulfonylureas หรือ Glinides หรือ Meglitinides): เช่นยา รีพาไกลไนด์ (Repaglinide), นาทิไกลไนด์ (Nateglinide), มิทิไกลไนด์ (Mitiglinide)

2. ยาที่ออกฤทธ์ต้านการเพิ่มสูงขึ้นของระดับน้ำตาลในเลือด (Antihyper glycemic drugs): เช่น

• ยากลุ่มไบกัวไนด์ (Biguanides): เช่นยา เมทฟอร์มิน (Metformin)
• ยากลุ่มไธอะโซลิดีนไดโอน (Thiazolidinediones): เช่นยา ไพโอกลิทาโซน (Pioglitazone)
• ยากลุ่มที่ยับยั้งการทำงานของเอนไซม์อัลฟ่ากลูโคซิเดส/เอนไซม์ยับยั้งการย่อยสลายคาร์โบไฮเดรตในลำไส้ (Alpha – glucosidase inhibitor) เช่นยา อะคาร์โบส (Acarbose), โวกลิโบส (Voglibose), ไมกลิทอล (Miglitol)

3. ยาในกลุ่มอินครีตินฮอร์โมน (Incretin hormones,ฮอร์โมนสร้างจากลำไส้เล็กเพื่อกระตุ้นการหลังอินซูลินเมื่อมีการบริโภคอาหาร) หรือ Incretin mimetics: ได้แก่

• ยากลุ่มที่ออกฤทธิ์เลียนแบบการทำงานของฮอร์โมน Glucagon (Glucagon-like peptide-1 receptor agonists ย่อว่า GLP-1 receptor agonist) เช่นยา เอ็กซีนาไทด์ (Exenatide)
• ยากลุ่มที่ออกฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์ Dipeptidyl peptidase/เอนไซม์ที่เกี่ยวข้องกับการย่อยสลายของน้ำตาลGlucose (Dipeptidyl peptidase-4 Inhibitor, DPP-4 Inhibitor) เช่นยา วิลดากลิปติน (Vildagliptin), ซิตากลิปติน (Sitagliptin), แซกซ่ากริปติน (Saxagliptin), ลิน่ากลิปติน (Linagliptin)

4. ยากลุ่มใหม่ซึ่งเป็นยาออกฤทธิ์ควบคุมการดูดซึมกลับของน้ำตาลกลูโคสบริเวณท่อไต: ได้แก่

• ยากลุ่ม Sodium - glucose Cotransporter inhibitors (SGLT2 inhibitors): เช่นยา ดาพากลิโฟลซิน (Dapagliflozin), คานากลิโฟลซิน (Canaglifloziin), เอ็มพากลิโฟลซิน (Empagliflozin)

ข. ยาฉีดอินซูลิน (Insulin Therapy): แบ่งเป็นกลุ่ม/ประเภท/ชนิดต่างๆตามระยะเวลาการออกฤทธิ์ ได้แก่

1. อินซูลินชนิดออกฤทธิ์ไวมาก (Rapid acting insulin หรือ Ultrashort acting insulin): เช่นยา ลิสโปร (Lispro), แอสพาร์ท (Aspart), กลูไลซีน (Glulisine)

2. อินซูลินชนิดออกฤทธิ์สั้น (Short acting insulin หรือ Regular insulin, RI): เช่นยา แอ็คทราพิด (Actrapid®), ฮิวมูลินอาร์ (Humulin R®), เจ็นซูลินอาร์ (Gensulin R®)

3. อินซูลินชนิดออกฤทธิ์นานปานกลาง (Intermediate acting insulin หรือ NPH Insulin): เช่นยา ฮิวมูลินเอ็น (Humulin N®) อินซูลาทาร์ด (Insulatard HM® ) เจ็นซูลินเอ็น (Gensulin N®)

4. อินซูลินชนิดออกฤทธิ์นาน (Long acting insulin): เช่นยา ดีทีเมียร์ (Detemir), กลาร์จีน (Glargine)

ค. ยาอินซูลินชนิดสูดพ่น (Inhaled Insulin): เป็นยาอินซูลินที่สังเคราะห์ให้มีโครงสร้างเช่นเดียวกับฮอร์โมนอินซูลินที่ร่างกายมนุษย์สังเคราะห์ขึ้น ใช้สูดพ่นเข้าทางปาก ได้แก่ เอ็กซูเบอร่า (Exubera®)

ยาเบาหวานมีรูปแบบการจำหน่ายอย่างไร?

ยาเบาหวานมีรูปแบบการจำหน่าย ดังนี้ คือ

• ยาชนิดรับประทานที่อยู่ในรูปแบบเม็ด (Tablet)
• ยาฉีดอินซูลินอยู่ในรูปแบบยาน้ำใส (Solution)/ยาชนิดที่ออกฤทธิ์ไวมาก, และยาน้ำแขวนตะกอน(Suspension)ที่มีลักษณะเป็นยาน้ำขุ่น/ยาชนิดออกฤทธิ์นานปานกลาง หรือออกฤทธิ์นาน
• ยาอินซูลิน ชนิดสูดพ่นข้า ทางปาก หรือ ทางจมูก อยู่ในรูปแบบผงแห้ง (Dry powder aerosol) และ ในรูปของเหลว (Liquid aerosol) ซึ่งจะใช้ในกรณีผู้ป่วยมีปัญหาเรื่องการกลืนยา และ/หรือเรื่องการฉีดยา *อนึ่ง อ่านเพิ่มเติมเรื่องรูปแบต่างๆของยาได้ในเว็บ บทความเรื่อง รูปแบบยาเตรียม)

มีข้อบ่งใช้ยาเบาหวานอย่างไร?

ข้อบ่งใช้ยาเบาหวาน คือใช้รักษาโรคเบาหวานชนิด/ประเภทต่างๆ ได้แก่

• รักษาโรคเบาหวานชนิดที่ 1 (Type 1 diabetes mellitus ย่อว่า T1DM)
• โรคเบาหวานชนิดที่ 2 (Type 2 diabetes mellitus ย่อว่า T2DM)
• โรคเบาหวานที่มีสาเหตุจำเพาะ (Other specific types) เช่น โรคเบาหวานที่เกิดจากความผิดปกติทางพันธุกรรม (Maturity-Onset Diabetes of the Young, MODY), โรคเบาหวานที่เกิดจากโรคของตับอ่อน, โรคเบาหวานที่เกิดจากการใช้ยาบางชนิด เช่น ยาสเตียรอยด์
• โรคเบาหวานขณะตั้งครรภ์ (Gestational diabetes mellitus ย่อว่า GDM)

มีข้อห้ามใช้ยาเบาหวานอย่างไร?

มีข้อห้ามใช้ยาเบาหวาน เช่น

• ห้ามใช้ในผู้ที่แพ้ยานั้นๆ
• ห้ามใช้ยากลุ่ม Sulfonylureas ในผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 1, ผู้ป่วยที่ตับอ่อนถูกทำลาย, ผู้ป่วยที่ร่างกายมีภาวะเครียดรุนแรง เช่น มีไข้สูง หรือติดเชื้อรุนแรง, ผู้ป่วยโรคตับ, โรคไต, และผู้ที่มีประวัติแพ้ยาในกลุ่มซัลฟา(Sulfa drugs)
• ห้ามใช้ยา Metformin ในผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 1, ผู้ป่วยโรคตับ, โรคไต, โรคหัวใจล้มเหลว, ภาวะหายใจล้มเหลว, โรคพิษสุราเรื้อรัง, และผู้ที่มีภาวะเลือดเป็นกรด(Metabolic acidosis)
• ห้ามใช้ยากลุ่ม Thiazolidinediones ในโรคเบาหวานชนิดที่ 1, ผู้ป่วยโรคตับ, โรคหัวใจล้มเหลว, และโรคมะเร็งกระเพาะปัสสาวะ
• ห้ามใช้ยากลุ่ม Alpha – glucosidase inhibitor ในผู้ป่วยโรคตับ, โรคกระเพาะอาหาร และโรคลำไส้ เช่น โรคลำไส้อักเสบเรื้อรัง (Inflammatory bowel disease ย่อว่าIBD)
• ห้ามใช้ยาอินซูลินชนิดสูดพ่นในผู้ป่วยโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง (COPD) และโรคหืด เพราะอาจทําให้หลอดลมหดตัว/ตีบจนส่งผลให้เกิดอาการหายใจลำบากได้

มีข้อควรระวังการใช้ยาเบาหวานอย่างไร?

มีข้อควรระวังการใช้ยาเบาหวาน เช่น

• ผู้ป่วยที่ใช้ยากลุ่ม Sulfonylureas, Glinides และยาฉีดอินซูลิน อาจเกิดภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ (Hypoglycemia) เมื่อใช้ยาเบาหวานในกลุ่มเหล่านี้เกินขนาด, รับประทานอาหารไม่ตรงเวลา, รับประทานอาหารน้อยกว่าปกติ, หรือออกกำลังกายหักโหม, ซึ่งผู้ป่วยสามารถรักษาภาวะนี้ได้เอง โดยการรับประทานอาหารที่มีน้ำตาลGlucoseเมื่อเกิดอาการน้ำตาลในเลือดต่ำ เช่น ลูกอม น้ำส้มคั้น น้ำอัดลม ขนมปัง นมสด ไอศครีม หรือ กล้วย เป็นต้น ซึ่งอาการฯมักจะดีขึ้นภายในประมาณ 15 นาที แต่ถ้าอาการฯไม่ดีขึ้น ให้รับประทานอาหารดังกล่าวซ้ำอีกครั้ง แต่ถ้าอาการฯยังไม่ดีขึ้น หรืออาการเลวลง ควรรีบไปโรงพยาบาล
• ผู้ป่วยที่เป็นโรคเบาหวาน นอกจากการรับประทานยาเพื่อควบคุมโรคฯแล้ว ควรปรับเปลี่ยนแนวทางการปฏิบัติตัว โดยการลดน้ำหนัก, บริโภคอาหารที่เหมาะสม เช่น รับประทานผลไม้ที่มีรสหวานในปริมาณจำกัด เช่น เงาะ ทุเรียน ขนุน, ออกกำลังกายตามควรกับสุขภาพเป็นประจำทุกวัน, เลิกสูบบุหรี่, และงดเครื่องดื่มแอลกอฮอล์
• ควรรับประทานยาเบาหวานและอาหารให้ตรงเวลาทุกวัน หากผู้ป่วยลืมรับประทานยาเบาหวานเมื่อเลยเวลาไป 1 – 2 ชั่วโมง ให้รับประทานทันทีที่นึกได้(ยากลุ่ม Alpha – glucosidase inhibitor ที่ต้องรับประทานพร้อมอาหารด้วย) แต่ถ้านึกได้เมื่อใกล้มื้อต่อไป ให้รับประทานยามื้อต่อไปตามปกติ โดยไม่ต้องเพิ่มขนาดยาเป็น 2 เท่า
• ผู้ป่วยโรคเบาหวานควรดูแลสุขภาพเท้า โดยตรวจดูเท้าทุกวันว่า มีอาการบวม มีรอยช้ำ หรือมีบาดแผลต่างๆหรือไม่ เนื่องจากเส้นประสาทรับความรู้สึกในผู้ป่วยเบาหวานจะเสื่อมลง ส่งผลให้ผู้ป่วยไม่รู้สึกตัวหากมีบาดแผลที่เท้า ซึ่งอาจทำให้แผลเกิดเป็นแผลเรื้อรัง หรือเกิดแผลติดเชื้อได้
• ระวังการใช้ยากลุ่ม Sulfonylureas ร่วมกับยาอื่นๆต่อไปนี้ เช่น ยาขับปัสสาวะ เพราะอาจทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูงขึ้น, และ ยาลดความดันกลุ่ม ACE inhibitors ยาปฏิชีวนะกลุ่มซัลโฟนาไมด์ (Sulfonamides) เพราะอาจทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดต่ำลง
• ระวังการใช้ยากลุ่ม Sulfonylureas ร่วมกับการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เพราะอาจทำให้เกิด ปฏิกิริยาไดซัลฟิแรม (Disulfiram-like reaction) คือ มีอาการ ใจสั่น หน้าแดง คลื่นไส้ อาเจียน และความดันโลหิตต่ำ เป็นต้น
• ผู้ป่วยไม่ควรฉีดยาอินซูลินซ้ำที่เดิมบ่อยๆ ควรเลื่อนตำแหน่งฉีดยาให้ห่างจากตำแหน่งหลังสุดประมาณ 1 นิ้ว เพราะการฉีดซ้ำที่เดิม อาจทำให้บริเวณที่ฉีดยาบุ๋มลง หรือบวมนูนขึ้น ส่งผลให้ยาถูกดูดซึมเข้าสู่ร่างกายได้น้อยลง และไม่ควรนวดหรือคลึงบริเวณที่ฉีดยาหลังฉีดยาเสร็จแล้ว เพราะอาจทำให้ยาถูกดูดซึมเข้าสู่ร่างกายเร็วเกินไป
• ยาฉีดอินซูลินมีทั้งชนิดที่เป็นน้ำใสที่เป็นชนิดออกฤทธิ์ไวมาก และชนิดน้ำขุ่นที่ออกฤทธิ์นานปานกลาง/ออกฤทธิ์นาน หากต้องการผสมยาทั้ง 2 ชนิด โดยใช้อินซูลินชนิดน้ำใส ผสมกับอินซูลินน้ำขุ่นเพื่อให้ได้ระยะเวลาออกฤทธิ์ตามที่ต้องการ ผู้ผสมต้องใช้กระบอกฉีดยาดูดอินซูลินชนิดน้ำใสก่อน แล้วจึงดูดชนิดน้ำขุ่นตามมา เพราะหากดูดชนิดน้ำขุ่นก่อน อาจส่งผลให้อินซูลินชนิดน้ำใสมีลักษณะและประสิทธิภาพเปลี่ยนไป
• ยาอินซูลินที่ยังไม่เปิดใช้ ต้องเก็บไว้ในตู้เย็นช่องธรรมดา ห้ามเก็บในช่องแช่แข็ง เมื่อจะใช้จึงนำออกมาจากตู้เย็น คลึงขวดยาเบาๆบนฝ่ามือทั้งสองข้าง เพื่อให้ตัวยาผสมเข้ากันและมีอุณหภูมิใกล้เคียงกับร่างกาย เพื่อช่วยลดอาการปวดหลังจากฉีดยา
• ระวังการใช้ยาอินซูลินชนิดสูดพ่นในหญิงตั้งครรภ์ ในเด็ก ในผู้ใหญ่ที่อายุน้อยกว่า 18 ปี ในผู้ป่วยที่สูบบุหรี่ เพราะยังไม่มีข้อมูลทางคลินิกด้านประสิทธภาพ และความปลอดภัยของยานี้ฯในผู้ป่วยกลุ่มดังกล่าวที่เพียงพอ

การใช้ยาเบาหวานในหญิงตั้งครรภ์หรือให้นมบุตรควรเป็นอย่างไร?

หญิงตั้งครรภ์ที่เป็นโรคเบาหวาน(อ่านเพิ่มเติมในเว็บ เรื่อง เบาหวานขณะตั้งครรภ์) ควรควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดให้ใกล้เคียงกับปกติให้มากที่สุด เพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อน(ผลข้างเคียง)ที่อาจเกิดขึ้นกับทั้งมารดาและกับทารกในครรภ์

ยารักษาโรคเบาหวานในหญิงตั้งครรภ์ที่แพทย์เลือกใช้ มักเป็นยาฉีดอินซูลิน เพราะเป็นยาที่ไม่สามารถผ่านรกเข้าไปในครรภ์ และยังควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้ดีกว่ายาเม็ดรับประทาน ไม่ควรใช้ยาเม็ดลดระดับน้ำตาลในเลือด เพราะยาสามารถผ่านรกเข้าไปในครรภ์ ส่งผลให้ทารกแรกคลอดอาจเกิดภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ หรืออาจทำให้ทารกในครรภ์เกิดความพิการแต่กำเนิดได้ แต่อย่างไรก็ตาม ถ้าใช้ยาฉีดอินซูลินแล้ว ไม่สามารถคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้ แพทย์อาจใช้ยาเม็ด Metformin หรือ Glibenclamide ร่วมด้วย เพราะมีการศึกษาแล้วว่า ไม่เป็นอันตรายต่อทารกในครรภ์

การใช้ยาเบาหวานในผู้สูงอายุควรเป็นอย่างไร?

การรักษาโรคเบาหวานในผู้สูงอายุ แพทย์จะพิจารณาจากสุขภาพโดยรวมของผู้ป่วย เพราะหากผู้ป่วยมีโรคร่วม/โรคประจำตัวหลายชนิด เป้าหมายในการควบคุมระดับน้ำตาลนั้น ไม่จำเป็นต้องเข้มงวดมาก

การใช้ยาเบาหวานในผู้ป่วยสูงอายุ จะเลือกใช้ยาที่มีความเสี่ยงน้อยต่อการเกิดภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ และเน้นให้ผู้ป่วยมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น มีข้อระวังเพิ่มเติม หากใช้ยาฉีดอินซูลิน หรือยากลุ่ม Sulfonylureas จะทำให้ความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำเพิ่มขึ้นตามอายุที่เพิ่มขึ้น นอกจากนี้ ควรระวังการเกิดแผลบริเวณเท้า เพราะอาจเป็นสาเหตุให้ต้องตัดเท้า หรือตัดขาได้ หากแผลเกิดการลุกลามหรือติดเชื้อ

การใช้ยาเบาหวานในเด็กควรเป็นอย่างไร?

การรักษาโรคเบาหวานในผู้ป่วยเด็ก(อ่านเพิ่มเติมในเว็บ เรื่อง เบาหวานในเด็กและวัยรุ่น) มีเป้าหมายเพื่อให้เด็กมีสุขภาพและการเจริญเติบโตที่ดีตามวัย รวมทั้งลดภาวะแทรกซ้อน(ผลข้างเคียง)จากโรคเบาหวานที่อาจเกิดขึ้นในอนาคต การรักษาจะต้องให้ผู้ป่วยปรับเปลี่ยนการบริโภคอาหาร และมีการออกกำลังกาย ร่วมกับการใช้ยาเบาหวาน ผู้ปกครองต้องได้รับคำแนะนำเรื่องยาต่างๆและการปฏิบัติตัว เพราะผู้ป่วยเด็กอาจยังดูแลตัวเองได้ไม่ดี

ผู้ป่วยเด็กที่เป็นโรคเบาหวานชนิดที่ 1 แพทย์ให้การรักษาโดยใช้ยาฉีดอินซูลิน และในโรคเบาหวานชนิดที่ 2 นอกจากยาฉีดอินซูลิน แพทย์อาจเพิ่มยาเม็ด Metformin ร่วมด้วย เมื่อไม่สามารถควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดให้อยู่ในเกณฑ์ที่ต้องการ ส่วนยาเม็ดรับประทานในกลุ่มอื่นๆ ยังมีข้อมูลสนับสนุนไม่เพียงพอที่จะใช้ในผู้ป่วยเด็ก

อาการไม่พึงประสงค์จากยาเบาหวานเป็นอย่างไร?

อาการไม่พึงประสงค์(ผลข้างเคียง)จากยาเบาหวาน เช่น

• ยากลุ่ม Sulfonylureas ทำให้เกิดภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำได้บ่อย และน้ำหนักตัวเพิ่มขึ้น
• ยากลุ่ม Glinides ทำให้เกิดภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ ปวดศีรษะ ปวดข้อ คลื่นไส้
• ยา Metformin ทำให้เกิดอาการ คลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง ท้องเสีย รู้สึกขมในปาก เบื่ออาหาร
• ยากลุ่ม Thiazolidinediones ทำให้เกิดภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ น้ำหนักตัวเพิ่มขึ้น บวมน้ำ เป็นพิษต่อตับ/ตับอักเสบ โลหิตจาง
• ยากลุ่ม Alpha – glucosidase inhibitor ทำให้เกิดอาการ คลื่นไส้ ปวดท้อง ท้องเสีย ท้องอืด มีลม/แก๊สในกระเพาะอาหารมาก ผายลมบ่อย
• ยากลุ่ม GLP-1 receptor agonist ทำให้ คลื่นไส้ อาเจียน น้ำหนักตัวลดลง
• ยากลุ่ม DPP-4 Inhibitor ทำให้ตับอ่อนอักเสบ เกิดผื่นจากการแพ้ยา
• ยากลุ่ม Sodium - glucose Cotransporter (SGLT2 inhibitors) ทำให้เกิดภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ ภาวะเลือดเป็นกรด(Metabolic acidosis) ภาวะขาดน้ำ และเป็นพิษต่อไต/ไตอักเสบ
• ยาฉีดอินซูลิน ทำให้เกิดภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ น้ำหนักตัวเพิ่ม บวมน้ำ เกิดผื่นแพ้ยา และอาจเป็นรอยแดงบริเวณที่ฉีดยา
• ยาอินซูลินชนิดสูดพ่น ทำให้เกิดภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ ไอ ปวดศีรษะ ท้องเสีย คลื่นไส้

สรุป

ทุกคนต้องตระหนักถึงความปลอดภัยจากการใช้ ”ยา” ที่รวมถึง ยาแผนปัจจุบันทุกชนิด(รวมยาเบาหวาน) ยาแผนโบราญทุกชนิด อาหารเสริม และสมุนไพรต่างๆเสมอ เพราะ ยามีทั้งให้คุณและให้โทษ ดังนั้นเมื่อมีการใช้ยาทุกชนิด ควรต้องปฏิบัติตาม ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิดเสมอ (อ่านเพิ่มเติมได้ในเว็บ บทความเรื่อง ข้อปฏิบัติพื้นฐานในการใช้ยาทุกชนิด) รวมทั้งควรต้องปรึกษาเภสัชกรประจำร้านขายยาก่อนซื้อยาใช้เองเสมอด้วยเช่นกัน

บรรณานุกรม

1. สมาคมโรคเบาหวานแห่งประเทศไทย. แนวทางเวชปฏิบัติสำหรับโรคเบาหวาน พ.ศ. 2557 [2016,Oct1]
2. สุรีย์ เจียรณ์มงคล. อินสุลิน และยาลดระดับน้ำตาลในเลือด (Insulin and antidiabetic drugs). กรุงเทพมหานคร: คณะเภสัชศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2553. (อัดสำเนา)
3. สาธิต วรรณแสง. Pharmacotherapy of Diabetes Mellitus. กรุงเทพมหานคร: ภาควิชาอายุรศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล, 2553. (อัดสำเนา)
4. สุชยา ลือวรรณ. โรคเบาหวานในสตรีตั้งครรภ์ [2016,Oct1]