ยาต้นแบบ (Original drug) และยาสามัญ (Generic name)

ยาต้นแบบ (Original drug) คือยารักษาโรคต่างๆที่ผลิตคิดค้นได้เป็นตัวยาแรกจากบริษัทผู้ผลิต ดังนั้นจึงมีต้นทุนค่าใช้จ่ายสูงในการคิดค้นศึกษาวิจัยการตลาดและการโฆษณา จึงส่งผลให้ยามีราคาแพงมาก และเพื่อจูงใจในการคิดค้นยาใหม่ๆ บริษัทผู้คิดค้นจะได้ลิขสิทธิ์ในการจัดจำหน่ายยานั้นๆแต่ผู้เดียวเป็นระยะเวลาอย่างน้อย 20 ปี เมื่อหลังจากเวลานั้นผ่านไปแล้ว เพื่อประโยชน์ต่อผู้ด้อยโอกาสกว่า บริษัทอื่นๆสามารถผลิตยาที่มีตัวยารักษาเช่นเดียวกันออกขายได้ ซึ่งเรียกว่า ยาสามัญ (Generic name)

ยาสามัญ (Generic name) หรือบางท่านเรียกว่า ยา Local made หรือคนไทยเรียกว่า ยาในบัญชียาหลักแห่งชาติ หรือ ED/อีดี (Essential drug) คือยาที่มีตัวยาที่ใช้รักษาโรคตัวเดียวกับยาต้นแบบ ซึ่งจะให้ผลการรักษา ผลข้างเคียง ปริมาณยาที่ใช้ และวิธีการต่างๆในการใช้ยาเช่นเดียวกับยาต้นแบบ แต่มีราคาถูกกว่ามาก เพราะไม่ต้องเสียเงินค่าศึกษาวิจัยค่าการตลาดและค่าโฆษณา

ทั้งนี้ยาสามัญจะผลิตได้ต่อเมื่อยาต้นแบบได้ผ่านระยะเวลาที่มีลิขสิทธิ์ไปแล้ว และต้องได้รับการศึกษาด้านเภสัชกรรม (Phamaceutical equivalent) ถึงประสิทธิภาพในการผลิตยาว่าให้ผลการรักษาเช่นเดียวกับยาต้นแบบ รวมทั้งให้การอนุญาตรับรองและควบคุมการผลิตจากองค์การอาหารและยาของประเทศนั้นๆ ซึ่งบางครั้งบริษัทผู้ผลิตยาต้นแบบเองก็ผลิตยาสามัญด้วย แต่ใช้คนละชื่อและมีลักษณะหีบห่อยาแตกต่างจากยาต้นแบบ

ดังนั้นปัจจุบันทั่วโลกรวมทั้งประเทศไทย สหรัฐอเมริกา และยุโรปจึงใช้ยาสามัญอย่างแพร่หลายแทนที่ยาต้นแบบ เพราะสามารถประหยัดค่าใช้จ่ายได้มหาศาล แต่ยังคงให้ผลการรักษาที่มีประสิทธิภาพทัดเทียมกับการใช้ยาต้นแบบ

• ตัวอย่างยาต้นแบบและยาสามัญ เช่น
  • ยาต้านฮอร์โมนรักษาโรคมะเร็งเต้านม ยาต้นแบบมีชื่อว่า Nolvadex แต่ตัวยาที่ใช้รักษาโรคหรือชื่อสามัญของยาคือ Tamoxifen
  • หรือยารักษาโรคกระเพาะอาหารซึ่งยาต้นแบบ คือ Zantac แต่ตัวยาหรือยาสามัญคือ Ranitidine
• อนึ่ง ทั้งยาต้นแบบและยาสามัญต่างก็มีชื่อทางการค้า (Brand name)ได้หลายตัวตามการตั้งชื่อจากบริษัทผู้ผลิต แต่แพทย์และคนทั่วไปมักเรียกยาต้นแบบตามชื่อทางการค้า เพราะเป็นยาตัวแรกที่ออกตลาด ทุกคนจึงคุ้นเคยได้ง่าย แต่มักเรียกยาสามัญตามชื่อตัวยาที่ออกฤทธิ์เช่น ยาต้านฮอร์โมนรักษาโรคมะเร็งเต้านม เมื่อแพทย์สั่งยาต้นแบบจะใช้คำว่า Nolvadex แต่เมื่อสั่งยาเป็นชื่อสามัญจะใช้คำว่า Tamoxifen ไม่สั่งตามชื่อ Brand name ของยาตัวนั้น

สรุป ยาต้นแบบและยาสามัญเป็นยาที่มีประสิทธิภาพในการรักษาโรคได้ทัดเทียมกัน แต่ทั้งนี้ประสิทธิภาพของยาสามัญอยู่ที่ความเข้มข้นขององค์การอาหารและยาว่า จะควบคุมบริษัทยาให้ผลิตยาสามัญได้อย่างมีคุณภาพตามที่ได้จดทะเบียนไว้หรือไม่

บรรณานุกรม

1. Facts and Myths about Generic Drugs [2014,Oct18]
2. Generic Drugs: Questions and Answers [2014,Oct18]

Updated 2014, Oct 18