มาตรกลาสโกวโคม่า มาตรวัดกลาสโกวโคม่า (Glasgow Coma Scale GCS)

มาตรกลาสโกวโคม่า หรือ มาตรวัดกลาสโกวโคม่า คือ วิธีประเมินความผิดปกติและความรุนแรงทางระบบประสาทวิธีหนึ่งที่นิยมใช้ทางการแพทย์ เนื่องจากเป็นวิธีที่ไม่ยุงยาก ง่ายต่อการใช้ และสามารถให้บุคลากรทางการแพทย์ที่ไม่ใช่แพทย์ประเมินได้ โดยประเมินลักษณะทางคลินิกในการรู้สึกตัวของผู้ป่วยเป็นคะแนน ทั้งนี้ การประเมินประกอบด้วย

1. E (Eye opening) การประเมินการลืมตา (Eye opening) แบ่งเป็น 4 ระดับคะแนน คือ จากความรุนแรงมากได้ 1 คะแนน ไปหาความรุนแรงน้อย/ปกติได้ 4 คะแนน

• 1 คะแนน ไม่ลืมตา ไม่ตอบสนองต่อสิ่งกระตุ้นใดๆ
• 2 คะแนน ลืมตาเมื่อเจ็บ
• 3 คะแนน ลืมตาเมื่อเรียก
• 4 คะแนน ลืมตาได้เอง

2. V (Verbal response) การประเมินการพูด Verbal response แบ่งเป็น 5 ระดับคะแนน จากรุนแรงมากได้ 1คะแนน ไปหารุนแรงน้อย/ปกติได้ 5 คะแนนคือ

• 1 คะแนน ไม่พูด ไม่ส่งเสียงใดๆ
• 2 คะแนน ส่งเสียงอือ อา ไม่เป็นคำพูด
• 3 คะแนน ส่งเสียงพูดเป็นคำๆ แต่ฟังไม่รู้เรื่อง
• 4 คะแนน พูดเป็นคำๆ แต่ไม่ถูกต้องกับเหตุการณ์
• 5 คะแนน ถามตอบรู้เรื่องปกติ

3. M (Motor response) การประเมินการเคลื่อนไหวของแขน ขา แบ่งเป็น 6 ระดับคะแนน จากรุนแรงมากได้ 1คะแนน ไปหารุนแรงน้อย/ปกติได้ 6 คะแนนคือ

• 1 คะแนน ไม่มีการเคลื่อนไหวใดๆต่อสิ่งกระตุ้น ไม่ตอบสนองต่อความเจ็บปวด
• 2 คะแนน ตอบสนองต่อการกระตุ้นที่ทำให้เจ็บ โดย แขน ขาเหยียดเกร็ง
• 3 คะแนน ตอบสนองต่อการกระตุ้นที่ทำให้เจ็บ โดย แขน ขางอเข้าผิดปกติ
• 4 คะแนน ตอบสนองต่อการทำให้เจ็บแบบปกติ เช่น เคลื่อนแขนขาหนี
• 5 คะแนน ตอบสนองต่อการทำให้เจ็บ ถูกตำแหน่งที่ทำให้เจ็บ เช่น การปัดสิ่งกระตุ้น
• 6 คะแนน เคลื่อนไหวได้ตามคำสั่งถูกต้อง

4. การแปลผล คือ ถ้าค่าคะแนนรวม 15 ค่าคะแนน คือ การรู้สึกตัว/การพยากรณ์โรคดีที่สุด, คะแนนต่ำสุด 3 คะแนน คือ การพยากรณ์โรคแย่ที่สุด

ตัวอย่าง การพยากรณ์โรคกรณีผู้ป่วยเลือดออกใต้เยื่อหุ้มสมองชั้นกลาง ถ้ามีค่าคะแนน GCS ที่ดี ผลการรักษาก็ดี แต่ถ้าค่าคะแนน GCS ต่ำ ผลการรักษาก็ไม่ดี เป็นต้น