ผ่าตัดมดลูก รู้ขั้นตอนเพื่อเตรียมพร้อม

ผ่าตัดมดลูก (Hysterectomy) เป็นการผ่าตัดนำเอามดลูก อวัยวะในระบบสืบพันธุ์ของเพศหญิงซึ่งมีไว้เพื่อให้ทารกได้เจริญเติบโตอยู่ภายใน และออกไป เนื่องจากความจำเป็นทางการรักษาบางประการ โดยหลังการผ่าตัด ผู้ป่วยจะไม่สามารถตั้งครรภ์ได้ รวมถึงไม่มีประจำเดือนอีกต่อไป

ผ่าตัดมดลูก

ประเภทของการผ่าตัดมดลูก

แพทย์จะมีดุลยพินิจในการเลือกประเภทของการผ่าตัดมดลูก โดยคำนึงถึงความเหมาะสมของอาการป่วยที่เป็นสาเหตุนำมาสู่การผ่าตัด โดยกาารผ่าตัดมดลูกมี 4 ประเภท ดังนี้

ข้อบ่งชี้ในการผ่าตัดมดลูก

การผ่าตัดมดลูกจะถูกนำมาใช้ในกรณีที่เกิดความเจ็บปวดเรื้อรังบริเวณอุ้งเชิงกรานที่เป็นผลมาจากการเจ็บป่วยต่อไปนี้

สิ่งที่ควรคำนึงในการผ่าตัดมดลูก

การผ่าตัดมดลูกไม่เหมาะกับผู้หญิงที่ยังต้องการตั้งครรภ์และมีบุตร เนื่องจากหลังการผ่าตัด ผู้ป่วยจะไม่มีมดลูก ทำให้ไม่สามารถตั้งครรภ์และมีลูกได้

การเตรียมตัวก่อนเข้ารับการผ่าตัดมดลูก

ก่อนเข้ารับการผ่าตัด ผู้ป่วยต้องตัดสินใจร่วมกับแพทย์ พูดคุยถึงข้อดีและข้อเสียของการผ่าตัด รวมถึงต้องผ่าตัดต่อเมื่อการผ่าตัดมดลูกเป็นตัวเลือกการรักษาที่ดีและได้ผลต่ออาการป่วยที่มีมากที่สุด โดยผู้ป่วยควรมีการเตรียมการทั้งทางร่างกายและจิตใจก่อนเข้ารับการผ่าตัด เพื่อให้พร้อมสำหรับการผ่าตัดรักษา รวมทั้งเป็นประโยชน์ต่อการพักฟื้นร่างกายในภายหลังด้วย

ขั้นตอนการเตรียมตัวก่อนการผ่าตัดมดลูก ได้แก่

ระยะก่อนการผ่าตัด

นอกจากนี้ ผู้ป่วยที่สูบบุหรี่ควรงดสูบบุหรี่เพื่อเอื้อประโยชน์ต่อการใช้ยาสลบและการฟื้นฟูร่างกายหลังกายผ่าตัด ส่วนผู้ที่มีภาวะอ้วนหรือน้ำหนักเกินกว่าเกณฑ์มาตรฐานควรลดน้ำหนักก่อนผ่าตัด เพื่อลดความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้นได้จากการผ่าตัดและการใช้ยาสลบ เช่น การใช้ระยะเวลาในการผ่าตัดนานกว่าที่ควร หรือการเสียเลือดมากจากการผ่าตัด โดยสามารถปรึกษาแพทย์ได้ถึงวิธีการลดและการควบคุมน้ำหนักตัว

ขั้นตอนการผ่าตัด

การใช้ยาสลบและยาชา

วิธีการผ่าตัด

การพักรักษาตัวหลังการผ่าตัด

เมื่อการผ่าตัดเสร็จสิ้นลง ผู้ป่วยต้องพักรักษาตัวอยู่ในโรงพยาบาลระยะหนึ่ง หากเป็นการผ่าตัดมดลูกผ่านทางช่องคลอดหรือผ่าตัดผ่านกล้อง อาจต้องพักในโรงพยาบาล 1-4 วัน แต่หากเป็นการผ่าตัดผ่านทางหน้าท้องอาจต้องใช้เวลาพักในโรงพยาบาลนานถึง 5 วัน ระหว่างที่พักรักษาตัว ผู้ป่วยจะมีผ้าพันหรือปิดไว้บริเวณแผลผ่าตัด มีการต่อสายให้สารน้ำหรือยา และต่อท่อระบายปัสสาวะออกจากกระเพาะปัสสาวะ แพทย์จะจ่ายยาเพื่อควบคุมอาการ บรรเทาความเจ็บปวดหลังการผ่าตัด และบรรเทาผลข้างเคียงจากการใช้ยาชาและยาสลบจากการผ่าตัดด้วย โดยแพทย์ ผู้ดูแล หรือนักกายภาพบำบัดจะคอยช่วยเหลือและกระตุ้นให้ผู้ป่วยลุกเดินออกกำลังกายง่าย ๆ เคลื่อนไหวร่างกายบ้างเพื่อป้องกันการเกิดลิ่มเลือดอุดตัน

หากเป็นการผ่าตัดมดลูกผ่านทางช่องคลอด แพทย์จะสอดผ้าก๊อซในช่องคลอดไว้เพื่อซับเลือด และจะเอาออกภายใน 2-3 วันให้หลัง หลังจากนั้น ผู้ป่วยอาจยังมีเลือดหรือของเหลวไหลออกมาจากช่องคลอดเป็นระยะไปประมาณ 10 วัน จึงควรสวมใส่ผ้าอนามัยไว้ป้องกันการเปื้อนซึม

ากเป็นการผ่าตัดมดลูกผ่านทางหน้าท้อง แพทย์อาจจะต่อท่อจากหน้าท้องเพื่อนำเลือดที่ตกค้างจากบาดแผลออกไป ท่อจะถูกต่อค้างไว้ประมาณ 1-2 วัน หลังจากนำท่อออก และต่อท่อจากกระเพาะปัสสาวะเพื่อระบายปัสสาวะออกทางถุงหน้าท้อง โดยทั่วไปผู้ป่วยจะสามารถปัสสาวะได้เองภายหลังออกจากโรงพยาบาล

ผู้ป่วยควรดูแลตนเองที่บ้าน รับประทานยาตามใบสั่งแพทย์ มาพบแพทย์ตามนัดหมาย และหลีกเลี่ยงกิจกรรมที่อาจส่งผลกระทบต่อการฟื้นตัวหลังการผ่าตัด เช่น ไม่ยกของหนัก ไม่ทำงานบ้านหนัก ๆ หลีกเลี่ยงการมีเพศสัมพันธ์ และไม่ขับขี่ยานพาหนะจนกว่าร่างกายจะฟื้นตัวกลับมาอยู่ในสภาวะปกติ

ในด้านระยะเวลาในการพักฟื้นสำหรับการผ่าตัดมดลูกผ่านช่องคลอดหรือผ่าตัดผ่านกล้อง ผู้ป่วยจะเริ่มฟื้นตัวและสามารถกลับมาทำกิจกรรมต่าง ๆ ได้ตามปกติในระยะเวลาประมาณ 3-4 สัปดาห์ ในขณะที่การผ่าตัดมดลูกผ่านทางหน้าท้องจะใช้เวลานานกว่า คือประมาณ 6-8 สัปดาห์ ส่วนระยะเวลาที่เหมาะสมที่สุดที่ผู้ป่วยจะกลับไปทำงานหรือทำกิจกรรมต่าง ๆ ตามปกติ คือเมื่อสภาพร่างกายฟื้นฟูเต็มที่แล้ว หรือที่ระยะเวลาประมาณ 4-8 สัปดาห์หลังการผ่าตัด

เมื่อหายดีแล้ว แม้ผู้ป่วยจะไม่สามารถตั้งครรภ์ได้อีก และไม่มีความจำเป็นที่ต้องใช้วิธีคุมกำเนิดใด ๆ แต่ผู้ป่วยยังคงต้องคำนึงถึงความปลอดภัยทุกครั้งที่มีเพศสัมพันธ์ อย่างการใช้ถุงยางอนามัย เพื่อป้องกันการเกิดโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ด้วยเช่นกัน

ผลข้างเคียงจากการผ่าตัด

ภาวะแทรกซ้อนและความเสี่ยงจากการผ่าตัดมดลูก