ผิวหนังอักเสบ (Dermatitis)

ผิวหนังอักเสบ หรือผื่นผิวหนังอักเสบ(Dermatitis) เป็นคำที่มีความหมายรวมการอักเสบของผิวหนัง/ผิวหนังอักเสบจากทุกสาเหตุที่ไม่ใช่อักเสบจากการติดเชื้อ(แต่เมื่อเกิดการอักเสบแล้ว อาจมีการติดเชื้อที่รอยโรคตามมาได้) โดยเป็นการอักเสบของผิวหนังชั้นนอก/หนังกำพร้า ทั้งนี้ บางท่านจะเรียก Dermatitis ว่า Eczema ซึ่งผิวหนังอักเสบมีได้หลาก หลายโรคและหลากหลายสาเหตุ

อนึ่ง

• ผิวหนังอักเสบ ไม่ใช่โรคติดต่อ ไม่สามารถติดต่อจากคนหนึ่งไปสู่อีกคนได้ ไม่ว่าจะด้วยวิธีการใดที่รวมถึงการสัมผัส รอยโรค สารคัดหลั่ง เครื่องใช้ผู้ป่วย หรือการคลุกคลีกับผู้ป่วย
• ผิวหนังอักเสบ พบได้บ่อยทั่วโลก ทุกอายุ และทุกเพศ

สาเหตุ:

ผิวหนังอักเสบเกิดได้จากหลายสาเหตุ ที่พบบ่อย เช่น

• ผิวหนังสัมผัสกับสารก่อการระคายเคืองต่อผิวหนัง(Contact dermatitis) เช่น สารเคมีต่างๆ เครื่องสำอาง ยาบางชนิด(เช่น ยาเคมีบำบัด) โลหะบางชนิด(เช่น โลหะที่นำมาทำเครื่องประดับ ) สารก่อภูมิแพ้ พิษจากแมลง เป็นต้น
• ผิวแห้ง
• ผิวมัน เช่น ในโรค Seborrheic dermatitis
• การไหลเวียนโลหิตไม่ดี(Stasis Dermatitis) เช่น ผิวหนังอักเสบที่ขาในโรคหลอดเลือดดำขาขอด
• อาการไม่พึงประสงค์จากยาบางชนิด เช่น ยากันชักบางชนิด ยากลุ่มซัลฟา
• พันธุกรรม
• บางครั้ง หรือ บางโรค แพทย์ไม่ทราบสาเหตุ

อาการ:

อาการของผิวหนังอักเสบจะขึ้นกับชนิดของโรคผิวหนังอักเสบนั้นๆ เช่น โรค Seborrheic dermatitis, Allergic dermatitis, Contact dermatitis, Paederus dermatitis, Atopic dermatitis

อย่างไรก็ตาม อาการที่มักพบได้เหมือนๆกันในผื่นผิวหนังอักเสบทุกโรค ได้แก่ รอยโรคจะมีลักษณะ เป็นผื่น บวม แดง คัน มีตุ่มพอง มีของเหลวซึมจากรอยโรค(Oozing) และเมื่อผื่นแห้งจะตกสะเก็ด(Crust)และสะเก็ดจะหลุดลอกได้

แนะนำ อ่านรายละเอียดของแต่ละโรคได้ในเว็บ เช่น Seborrheic dermatitis, Paederus dermatitis, Contact dermatitis

ผู้มีปัจจัยเสี่ยงเกิดผิวหนังอักเสบ:

ผู้มีปัจจัยเสี่ยงเกิดผิวหนังอักเสบ ได้แก่

• เด็กเล็ก และ ผู้สูงอายุ
• อยู่ในสิ่งแวดล้อมที่มีตัวกระตุ้นให้ผิวหนังอักเสบ เช่น ฝุ่นละอองมาก มีแมลงมาก สัมผัสสารเคมีต่างๆง่ายตลอดเวลา ชุมชนแออัด
• มีโรคเรื้อรังประจำตัว เช่น โรคที่ทำให้ผิวมันมาก แห้งมาก โรคเบาหวาน โรคภูมิแพ้ที่รวมถึงโรคหืด โรคที่ทำให้การไหลเวียนโลหิตไม่ดี(เช่น โรคหัวใจ โรคหลอดเลือด) โรคที่มีของเสียคั่งในร่างกายมาก (เช่น โรคไต โรคตับ)
• พันธุกรรม คือ คนที่ในครอบครัวมีประวัติผิวหนังอักเสบ

ปัจจัยกระตุ้นให้เกิดอาการ:

ผิวหนังอักเสบ มักมีปัจจัยกระตุ้นให้เกิดอาการ หรือที่ทำให้อาการรุนแรงขึ้น ปัจจัยพบบ่อย เช่น

• ความเครียด
• การพักผ่อนน้อย นอนไม่หลับ
• การได้รับหรือสัมผัสสาร/สิ่งที่เป็นตัวกระตุ้น เช่น ละอองเกสรดอกไม้ ควันบุหรี่ กลิ่น(เช่น เครื่องหอมบางกลิ่น) อาหาร/เครื่องดื่มบางประเภท( เช่น ผลไม้บางชนิด กาเฟอีน) ซึ่งตัวกระตุ้นนี้จะต่างกันในแต่ละผู้ป่วย ผู้ป่วยต้องคอยสังเกตเพื่อการหลีกเลี่ยง
• สิ่งแวดล้อม เช่น ฝุ่นละออง ควันต่างๆ สถานที่แออัด อุณภูมิที่ร้อน อบอ้าว หรือเย็นเกินไป
• พันธุกรรมชนิดที่ทำให้เกิดผิวหนังอักเสบได้ง่าย จากที่มักพบอาการนี้ในคนที่มีประวัติครอบครัวมีอาการนี้

การวินิจฉัย:

แพทย์วินิจฉัยผิวหนังอักเสบได้จาก ประวัติอาการ ประวัติทางการแพทย์ต่างๆ การตรวจดูรอยโรคด้วยตาเปล่า และอาจมีการตรวจสืบค้นอื่นๆเพิ่มเติมตามดุลพินิจของแพทย์ เช่น การตรวจเลือดดูน้ำตาลในเลือด ดูค่าการทำงานของไต ของตับ สารภูมิต้านทาน หรือสารก่อภูมิต้านทาน และอาจมีการตัดชิ้นเนื้อที่รอยโรคเพื่อการตรวจทางพยาธิวิทยา

การรักษา:

การรักษาผิวหนังอักเสบ คือ

ก. การดูแลตนเอง: ที่สำคัญ คือ

• ดูแลผิวหนังให้สะอาดตามคำแนะนำของ แพทย์ พยาบาล
• หลีกเลี่ยงสิ่งที่เป็นต้นเหตุ
• หลีกเลี่ยงปัจจัยกระตุ้น/ตัวกระตุ้นให้เกิดอาการ
• การใช้ยาต่างๆตามอาการ เช่น ยาแก้คัน ยาแก้แพ้ ยาแก้อักเสบ ตามแพทย์แนะนำ

ข. การรักษาทางแพทย์: จะขึ้นกับแต่ละชนิดโรค เช่น การใช้ยาทา ยารับประทาน

การใช้วิธีการรักษาทางโรคผิวหนัง เช่นการฉายแสงที่รอยโรค เป็นต้น ทั้งนี้แนะนำ อ่านรายละเอียดเพิ่มเติมของแต่ละโรคได้ในเว็บ เช่น Seborrheic dermatitis, Paederus dermatitis, Contact dermatitis

การพยากรณ์โรค:

ทั่วไป ผิวหนังอักเสบมักไม่รุนแรง แพทย์รักษาควบคุมโรคได้แต่ต้องได้รับความร่วมมือที่ดีจากผู้ป่วย อย่างไรก็ตาม ผิวหนังอักเสบมักทำให้ผู้ป่วยเสียคุณภาพชีวิตจากมีรอยโรคที่ผิวหนังที่ส่งผลด้านความสวยงาม และมักมีอาการคัน รวมถึงยังเป็นโรคเรื้อรังที่ต้องดูแลตนเองตลอดเวลา

การป้องกัน:

การป้องกันผิวหนังอักเสบ ได้แก่

• รักษาผิวหนังให้สะอาดเสมอ
• หลีกเลี่ยงการสัมผัสสารเคมีต่างๆ ที่รวมถึง สารฆ่าเชื้อต่างๆที่อยู่ในรูปแบบต่างๆ เช่น สบู น้ำยา ครีม เจล
• หลีกเลี่ยง สาเหตุ ปัจจัยเสี่ยง ตัวกระตุ้น ต่างๆ เช่น ความเครียด การพักผ่อนไม่เพียงพอ ผิวแห้ง ผิวมัน

บรรณานุกรม

1. [2018,May5]
2. [2018,May5]