นิวมอเนีย (ตอนที่ 3)

10 มกราคม 2016

โรคปอดอักเสบเกิดจากเชื้อโรคได้หลายชนิด เชื้อต้นเหตุที่พบมากที่สุด ก็คือ เชื้อแบคทีเรียและเชื้อไวรัสในอากาศที่เราหายใจ เพราะบางครั้งระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายก็ไม่สามารถจัดการกับเชื้อเหล่านี้ได้ เชื้อดังกล่าวรวมถึง

1. โรคปอดอักเสบที่ติดเชื้อจากชุมชน (Community-acquired pneumonia) ได้แก่

• เชื้อแบคทีเรีย - ที่พบมาก คือ Streptococcus pneumonia ซึ่งเป็นเชื้อที่สามารถเกิดขึ้นได้เองหลังจากที่เราเป็นไข้หวัด หากเป็นการติดเชื้อแบคทีเรีย อุณหภูมิในร่างกายอาจจะสูงมากถึง 41 องศาเซลเซียส ปากและเล็บอาจมีสีคล้ำเพราะขาดออกซิเจนในเลือด และอาจเพ้อเพราะพิษไข้
• เชื้อคล้ายแบคทีเรีย (Bacteria-like organisms) - อย่าง Mycoplasma pneumonia ซึ่งจะมีอาการค่อนข้างอ่อนกว่าเชื้อชนิดอื่น
• เชื้อไวรัส - ที่ทำให้เกิดโรคหวัดก็สามารถเป็นสาเหตุให้เกิดโรคปอดอักเสบได้ โดยเป็นเชื้อที่พบมากในโรคปอดอักเสบของเด็กอายุต่ำกว่า 5 ปี ซึ่งส่วนใหญ่จะอาการไม่หนัก แต่บางกรณีก็อาจมีอาการรุนแรงได้
• เชื้อรา - พบมากในคนที่มีปัญหาสุขภาพเรื้อรังหรือมีระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอ หรือในคนที่มีการหายใจเอาเชื้อราเข้าไปในปริมาณที่มาก ทั้งนี้เชื้อรานี้สามารถพบได้ในดินหรือขี้นก

2. โรคปอดอักเสบที่ติดเชื้อจากโรงพยาบาล (Hospital-acquired pneumonia)

บางคนอาจติดเชื้อระหว่างการพักรักษาตัวในโรงพยาบาล ซึ่งเชื้อนี้จะทำให้เกิดอาการรุนแรงได้เนื่องจากเป็นเชื้อที่ดื้อต่อยาปฏิชีวนะ คนที่ต้องอาศัยเครื่องช่วยหายใจ (Ventilator) ในห้องไอซียูเป็นคนที่มีความเสี่ยงสูงในการติดเชื้อชนิดนี้

3. โรคปอดอักเสบที่ติดเชื้อจากสถานที่ให้บริการทางด้านสุขภาพ (Health care-acquired pneumonia) เป็นเชื้อที่ติดในคนที่ต้องอยู่ในสถานที่ให้บริการทางด้านสุขภาพเป็นระยะเวลานาน รวมถึงศูนย์ฟอกไต เช่นเดียวกับเชื้อที่ติดจากโรงพยาบาล เชื้อนี้มักเกิดจากแบคทีเรียที่ดื้อต่อยาปฏิชีวนะ

4. โรคปอดอักเสบจากการสำลัก (Aspiration pneumonia) เกิดขึ้นเมื่อมีอาหาร น้ำ อาเจียน หรือน้ำลาย สำลักเข้าสู่ปอด มักเกิดในคนที่ได้รับบาดเจ็บทางสมองหรือมีปัญหาเรื่องการกลืน การดื่มแอลกอฮอล์ หรือการเสพยาที่มากเกิน

โรคปอดอักเสบสามารถเกิดขึ้นกับใครก็ได้ แต่มีคน 2 กลุ่มที่มีความเสี่ยงมากที่สุด ได้แก่

• เด็กที่อายุ 2 ปี หรือน้อยกว่า
• ผู้สูงวัยที่อายุมากกว่า 65 ปี

นอกจากนี้ยังมีปัจจัยเสี่ยงอื่นอีก เช่น

• กรณีเป็นโรคเรื้อรัง – โรคหอบหืด (Asthma) โรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง หรือ โรคซีโอพีดี (Chronic obstructive pulmonary disease = COPD) หรือ โรคหัวใจ (Heart disease)
• ระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอหรือภูมิคุ้มกันถูกกด – เช่น คนที่เป็นโรคเอดส์ คนที่มีการปลูกถ่ายอวัยวะ คนที่ได้รับเคมีบำบัด หริอ คนที่ได้รับสเตียรอยด์เป็นระยะเวลานาน
• คนที่สูบบุหรี่ – เพราะบุหรี่จะทำลายการป้องกันของร่างกายตามธรรมชาติที่มีต่อเชื้อแบคทีเรียและเชื้อไวรัสซึ่งเป็นสาเหตุให้เกิดโรคปอดอักเสบ
• คนที่อยู่ในโรงพยาบาล – โดยเฉพาะคนที่ใช้เครื่องช่วยหายใจในห้องไอซียู
• มีการใช้ยากลุ่ม Proton pump inhibitor ที่เป็นยาลดกรดในกระเพาะอาหาร
• มีการติดเชื้อที่ทางเดินหายใจ เช่น เป็นหวัดหรือไข้หวัดใหญ่

แหล่งข้อมูล

1. Pneumonia - Topic Overview. [2016, January 9].

2. Pneumonia. [2016, January 9].

3. Pneumonia. [2016, January 9].