on 

ถ่ายพยาธิ จำเป็นหรือไม่ ควรทำเมื่อไร

การถ่ายพยาธิเป็นวิธีกำจัดพยาธิที่อาศัยอยู่ภายในร่างกาย เพื่อป้องกันอาการเจ็บป่วยจากการติดเชื้อพยาธิเหล่านั้น แต่สำหรับคนที่มีสุขภาพดี การถ่ายพยาธิมีความจำเป็นหรือไม่ และควรถ่ายพยาธิอย่างไร มาร่วมหาคำตอบและทำความเข้าใจเกี่ยวกับการถ่ายพยาธิเพื่อประโยชน์ต่อสุขภาพ

ถ่ายพยาธิ

พยาธิคืออะไร ?

พยาธิคือปรสิตชนิดหนึ่งที่สามารถอาศัยอยู่ภายในร่างกายของคนเรา โดยเข้าสู่ร่างกายได้ตั้งแต่ยังเป็นไข่พยาธิ ผ่านการปนเปื้อนในอาหาร น้ำ อากาศ สิ่งปฏิกูล สัตว์ รวมทั้งสิ่งของที่เสี่ยงมีไข่พยาธิติดอยู่ เช่น ที่รองนั่งชักโครก ลูกบิดประตู เป็นต้น เมื่อเข้าสู่ร่างกาย ไข่พยาธิจะฟักตัวและเพิ่มจำนวนขึ้น พบได้มากในระบบทางเดินอาหาร พยาธิเหล่านี้จะแย่งสารอาหารที่รับประทานเข้าไป จนทำให้ผู้ติดเชื้อได้รับสารอาหารไม่เพียงพอ บางชนิดอาจเข้าสู่อวัยวะอื่น ๆ และส่งผลเสียต่อร่างกายได้ พยาธิแบ่งออกเป็น 3 ชนิด ได้แก่

พยาธิตัวกลม พยาธิที่จัดอยู่ในกลุ่มนี้ ได้แก่ พยาธิเข็มหมุด พยาธิทริคิเนลลา สไปราลิส พยาธิปากขอ และพยาธิสตรองจิลอยด์ พยาธิเหล่านี้อาศัยและวางไข่ในลำไส้ของคน เข้าสู่ร่างกายผ่านการรับประทานอาหารหรือดื่มน้ำที่ปนเปื้อนไข่พยาธิ รวมถึงการสัมผัสกับไข่พยาธิและไม่ได้ล้างมือ แล้วใช้มือนั้นหยิบจับอาหาร พยาธิตัวกลมที่พบบ่อย ได้แก่

พยาธิตัวแบน คือพยาธิที่มีลักษณะลำตัวแบน มักพบได้ในสัตว์และสามารถเข้าสู่ร่างกายของคนโดยการชอนไชผ่านผิวหนังหรือปนเปื้อนในอาหารที่รับประทาน พยาธิตัวแบนที่พบบ่อย ได้แก่

พยาธิหัวหนาม เป็นพยาธิที่มีลักษณะกึ่งกลมกึ่งแบน บริเวณหัวมีหนามเรียงโดยรอบ เมื่อเข้าสู่ร่างกายจะเจริญเติบโตภายในลำไส้ของคน การติดเชื้อพยาธิชนิดนี้ส่งผลให้เกิดโรคพยาธิหัวหนาม แต่พบได้น้อย

ทำไมต้องถ่ายพยาธิ ?

การถ่ายพยาธิเมื่อมีอาการหรือสงสัยว่าตนเองอาจติดเชื้อพยาธิถือเป็นเรื่องสำคัญ เพราะการมีพยาธิอาจส่งผลอันตรายต่อผู้ติดเชื้อได้ พยาธิบางชนิดอาจทำให้เกิดอาการเจ็บป่วย หรือในบางกรณีอาจถึงขั้นทำให้เสียชีวิตหากไม่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที โดยเฉพาะการติดเชื้อพยาธิในสตรีมีครรภ์ที่อาจเป็นอันตรายต่อทั้งแม่และเด็ก โดยอาจทำให้เกิดภาวะโลหิตจางอย่างรุนแรง ภาวะขาดสารอาหาร และอาจทำให้ความเสี่ยงในการเสียชีวิตของแม่และเด็กเพิ่มขึ้นอีกด้วย รวมถึงการติดเชื้อพยาธิในเด็กที่อาจส่งผลกระทบต่อการเจริญเติบโตและก่อให้เกิดภาวะขาดสารอาหาร

อย่างไรก็ตาม ในประเทศไทยพบการระบาดของพยาธิน้อยมาก ดังนั้น แพทย์จึงอาจแนะนำให้ผู้ใหญ่และเด็กที่ไม่ได้อยู่ในพื้นที่เสี่ยงหรือมีพฤติกรรมเสี่ยงติดเชื้อพยาธิรับประทานยาถ่ายพยาธิในกรณีที่สงสัยว่าอาจติดพยาธิเท่านั้น

นอกจากนี้ ผู้ที่อาศัยอยู่ภายในบ้านหลังเดียวกับผู้ติดเชื้อพยาธิจำเป็นต้องถ่ายพยาธิด้วยเช่นกัน เนื่องจากการติดพยาธิมักไม่มีอาการใด ๆ แสดงให้เห็น จึงอาจทำให้คนในครอบครัวไม่รู้ว่าตัวเองติดพยาธิไปด้วยและอาจแพร่กระจายไข่พยาธิไปยังผู้อื่นโดยไม่รู้ตัว จนกลายเป็นการติดเชื้อซ้ำซ้อนได้ในที่สุด

ควรถ่ายพยาธิเมื่อใด ?

เนื่องจากประเทศไทยเป็นพื้นที่ที่ไม่พบความเสี่ยงในการแพร่ระบาดของพยาธิ จึงไม่ต้องรับประทานยาถ่ายพยาธิบ่อย ๆ แต่หากมีอาการผิดปกติบางอย่างที่อาจบ่งบอกว่าติดเชื้อพยาธิก็สามารถรับประทานได้ อาการของการติดเชื้อพยาธิที่สังเกตได้ มีดังนี้

ถ่ายพยาธิ ทำอย่างไร?

การถ่ายพยาธิทำได้ด้วยการรับประทานยาถ่ายพยาธิ ตัวยามีฤทธิ์เป็นพิษกับพยาธิภายในร่างกายและทำให้พยาธิตายโดยไม่ส่งผลกระทบต่อผู้ใช้ ยาถ่ายพยาธิที่นิยมใช้ ได้แก่

ทั้งนี้ แม้ยาจะฆ่าตัวพยาธิได้ แต่อาจกำจัดไข่พยาธิได้ไม่หมด เพื่อความมั่นใจ ผู้ป่วยจึงควรรับประทานยาถ่ายพยาธิซ้ำในอีก 6 สัปดาห์ หลังจากรับประทานครั้งแรก และควรให้สมาชิกคนอื่น ๆ ในบ้านรับประทานยาถ่ายพยาธิด้วย เพื่อเป็นการป้องกันการติดพยาธิที่อาจเกิดจากคนใดคนหนึ่ง นอกจากนี้ ควรรักษาความสะอาดของสิ่งของเครื่องใช้และดูแลสุขอนามัยของตัวเองให้ดีอยู่เสมอ ด้วยวิธีดังต่อไปนี้