ถุงน้ำดีอักเสบ (ตอนที่ 2)

20 เมษายน 2018

      

      ส่วนสาเหตุของถุงน้ำดีที่อักเสบ ได้แก่

• ถุงน้ำดีอักเสบที่เกิดจากนิ่ว (Calculous Cholecystitis) ซึ่งเป็นสาเหตุที่พบได้มากที่สุด แต่มีลักษณะรุนแรงน้อย โดยพบร้อยละ 95 ของผู้ป่วยถุงน้ำดีอักเสบแบบเฉียบพลัน ทั้งนี้ นิ่วในถุงน้ำดีเกิดจากการสะสมของไขมันและเกลือที่อยู่ในน้ำดี จนเกิดภาวะน้ำดีข้น (Biliary Sludge) ที่มีลักษณะเหมือนโคลน โดยนิ่วจะเข้าไปอุดตันในท่อถุงน้ำดี (Cystic duct) ทำให้น้ำดีไม่สามารถไหลผ่านได้และสะสมอยู่ภายในถุงน้ำดี ส่งผลให้ถุงน้ำดีบวมและเกิดการอักเสบ ทั้งนี้ ผู้ป่วยประมาณ 1 ใน 5 ยังติดเชื้อแบคทีเรียร่วมด้วย
• ถุงน้ำดีอักเสบจากสาเหตุอื่น (Acalculous Cholecystitis) พบได้ไม่บ่อยนัก แต่มักเป็นสาเหตุที่ร้ายแรงกว่านิ่วในถุงน้ำดี และพบภาวะแทรกซ้อนตามมามากกว่า โดยสาเหตุอื่น ๆ ประกอบด้วย

      o ก้อนเนื้อ (Tumor) ที่อุดกั้นทางเดินน้ำดี

      o การอุดตันของท่อทางเดินน้ำดี (Bile duct blockage) ที่เกิดจากรอยขด (Kinking) หรือรอยแผลเป็น (Scarring)

      o การติดเชื้อ เช่น เชื้อเอดส์ เชื้อไวรัสบางชนิด เป็นต้น

      o หลอดเลือดมีปัญหาจากการถูกทำลาย ทำให้การไหลเวียนของเลือดไปยังถุงน้ำดีลดลงจนเกิดการอักเสบ

      o ได้รับบาดเจ็บจากการประสบอุบัติเหตุ

      ทั้งนี้ อาการถุงน้ำดีอักเสบมักเกิดหลังอาหาร โดยเฉพาะหลังกินอาหารมื้อใหญ่หรืออาหารที่มีไขมันมาก ซึ่งได้แก่

• ปวดท้องอย่างรุนแรงที่บริเวณช่องท้องขวาด้านบน (Right upper quadrant = RUQ) หรือตรงกลาง
• อาการปวดกระจายไปยังไหล่หรือกระดูกสะบัก (Scapula) ด้านขวา
• อาการปวดมักเริ่มด้วยการปวดเป็นพักๆ (Colicky) และมักตามด้วยการปวดต่อเนื่อง (Constant)
• มีอาการกดเจ็บ (Tenderness) ที่ท้อง
• คลื่นไส้ อาเจียน
• เป็นไข้
• ท้องอืด (Bloating)

      ส่วนอาการแทรกซ้อนรุนแรงที่เกิดขึ้นอาจได้แก่

• การติดเชื้อที่ถุงน้ำดี
• เนื้อเยื่อในถุงน้ำดีตาย (Gangrene)
• ถุงน้ำดีทะลุ (Perforation) ซึ่งอาจเกิดจากการที่ถุงน้ำดีบวม ติดเชื้อ หรือเนื้อเยื่อตาย
• ตับอ่อนอักเสบ (Pancreatitis)
• มะเร็งถุงน้ำดี (แต่ไม่ค่อยพบ)

      โดยผู้ที่มีความเสี่ยงในการเป็น ได้แก่

• ผู้หญิงที่อายุ 50 ปีขึ้นไป (ผู้หญิงมีโอกาสในการเป็นมากกว่าผู้ชาย)
• ผู้ชายที่อายุ 60 ปีขึ้นไป
• ผู้ที่มีน้ำหนักเกิน (Overweight)
• ผู้ที่เป็นโรคเบาหวาน
• ผู้ที่ชอบกินอาหารที่มีไขมันและคลอเรสเตอรอลสูง
• ผู้ที่มีฮอร์โมนเปลี่ยนแปลง เช่น หญิงมีครรภ์ หรือผู้ที่ใช้ฮอร์โมนบำบัด (Hormone therapy)

แหล่งข้อมูล:

1. What Is Cholecystitis? [2018, April 19].
2. Chronic Cholecystitis. [2018, April 19].
3. Cholecystitis. [2018, April 19].
4. Cholecystitis. [2018, April 19].
5. Acute cholecystitis. [2018, April 19].