on 

จิตวิทยาผู้สูงวัย ตอนที่ 120 สรุปภาพรวมความทรงจำ (4)

2 สิงหาคม 2017
จิตวิทยาผู้สูงวัย-120

รูปแบบ (Models) ความทรงจำ ดูเหมือนจะโน้มน้าวใจ (Persuasive) ไม่น้อย แต่ก็เป็นข้อแม้ (Caveat) สำคัญต่อการโต้แย้ง การค้นหาคำอธิบายทางประสาทวิทยา (Neurology) สำหรับความทรงจำ ไม่ได้ให้คำตอบเดียว (Sole) แก่การวิจัยในเรื่องความทรงจำและชราภาพ แต่การค้นพบกลไก (Mechanism) ทางประสาท เป็นความสำคัญที่วิเศษ (Fantastic)

แต่ไม่ว่า (Regardless) อะไรเป็นสาเหตุของการเปลี่ยนแปลงความทรงจำ ลักษณะ (Nature) ของการเปลี่ยนแปลง ต้องได้รับการจัดการในชีวิตประจำวัน การอธิบายจุดเริ่มต้น (Origin) ของการเปลี่ยนความทรงจำในวัยชรา ที่เปลี่ยนแปลงกระบวนการทางประสาท ก็เหมือนการพบว่า นกแก้ว (Budgerigar) มีถิ่นกำเนิดในออสเตรเลีย ซึ่งเป็นข้อมูลที่มีประโยชน์ในหลายแง่มุม (Aspect) แต่มันไม่ได้ก่อร่าง (Shape) รูปแบบที่มีผลกระทบต่อการจัดการกับนกแก้วในชีวิตประจำวันเลย

นอกจากจะเป็นสิ่งที่ต้องทำทางโลก (Mundane) อาทิ การจดจำรายการที่ต้องจับจ่าย (Shopping list) และนัดหมาย (Appointment) แล้ว ความทรงจำยังเตือนให้ระลึกถึงว่า เราคือใคร และกำหนดตำแหน่งแห่งที่ (Locate) ของตัวเราในเรื่องเวลาและเทศะ [สถานที่] คำพูดนี้ อาจฟังดูเหมือนอวดอ้างหรือเสแสร้ง (Pretentious)

แต่สิ่งที่เราต้องทำก็เพียงแต่คิดถึงหนังสือหรือภาพยนตร์ ในมิติของคนที่มีความจำเสื่อม (Amnesia) แต่เข้าใจความสับสนที่อาจเกิดจากการสูญเสียความทรงจำ นอกจากนี้ การสูญเสียความทรงจำอย่างรุนแรง (Severe loss of memory) มีความหมายเดียวกัน (Synonymous) กับโรคจิตเสื่อม (Dementia)

การสูญเสียความทรงจำมีทั้งความอัปยศอดสู (Stigma) และความกลัวที่ติดชะงัก (Attached) จึงไม่แปลกใจที่ประจักษ์หลักฐาน (Evidence) ของการสูญเสียความทรงจำเป็นสิ่งที่น่าหดหู่ (Depressing) แต่เราจำเป็นต้องมีโลกทัศน์ (Perspective) ที่ชัดเจน

เรามักจะใช้คำว่า “การสูญเสียความทรงจำ” แต่ที่ถูกต้องแม่นยำ (Accurate) กว่า คือคำว่า “ความทรงจำที่เสื่อมถอย” เพราะเรามิได้สูญเสียความสามารถในการจดจำ เพียงความสามารถในการจดจำของเราแย่ลง ซึ่งเป็นสิ่งที่น่ารำคาญใจมาก (Deeply annoying) หรือน่ากลัดกลุ้มใจ (Upsetting) ในบางครั้ง

แต่เราควรระมัดระวังมิให้พูดเกินความจริง (Over-dramatize) ในเรื่องการเปลี่ยนแปลง เนื่องจากความทรงจำของเราไม่เคยสมบูรณ์แบบ (Perfect) มันสามารถถูกบิดพลิ้ว (Distorted) ได้ และบกพร่องง่าย (Error prone) ชราภาพเพียงแต่ทำให้ความผิดพลาด (Fallibility) เกิดได้ง่ายขึ้น แต่ไม่เหมือนกับการความสูญเสียอย่างใหญ่หลวง (Catastrophic) ในโรคจิตเสื่อมพวกเราส่วนมาก มักได้ยินผู้สูงวัยบ่นความเลวร้ายของความทรงจำ ซึ่งสาธยายเรื่องราว (Anecdote) ที่ยาวยืดของการลืมสิ่งของ แต่ความทรงจำของเขาเหล่านั้น คงยังทำงานได้ดีอยู่ ถ้าเขายังสามารถจดจำในรายละเอียของสิ่งของที่เขาหลงลืม

แหล่งข้อมูล:

  1. Stuart-Hamilton, Ian. (2012). The Psychology of Ageing (5th Ed). London, UK: Jessica Kingsley Publishers.
  2. Memory and aging [2017, August 1].