การมีเพศสัมพันธ์หลังคลอด วิธีการคุมกำเนิดหลังคลอด

เพศสัมพันธ์หลังคลอด

เซ็กซ์หลังคลอด ไม่ใช่เรื่องต้องห้ามสำหรับคุณแม่เสมอไป ไม่ว่าจะช่วงใกล้คลอดหรือหลังคลอดเพียงไม่นานก็ตาม หากคุณแม่ไม่มีปัญหาใด ๆ ทางการแพทย์ แต่ถ้ายังไม่แน่ใจว่าจะเริ่มมีเพศสัมพันธ์ได้เมื่อไหร่ในช่วงหลังคลอด การปรึกษาเรื่องนี้กับหมอก็จะได้คำตอบที่ดีที่สุด เพราะคุณแม่แต่ละคนอาจมีความต้องการทางเพศหลังคลอดแตกต่างกัน หรือแม้แต่ละครรภ์ก็ยังมีความต้องการต่างกัน

โดยทั่วไปแล้วฮอร์โมนต่าง ๆ ที่เพิ่มขึ้นในระหว่างตั้งครรภ์จะกลับลงสู่ปกติภายใน 6 สัปดาห์หลังคลอด ในระหว่างนี้เมือกหล่อลื่นในช่องคลอดอาจจะลดน้อยลง ซึ่งก่อให้เกิดความเจ็บปวดกับคุณแม่ได้ แต่ในปัจจุบันมีความเห็นโดยทั่วไปว่าคุณแม่ไม่จำเป็นต้องงดการมีเพศสัมพันธ์นานถึงเพียงนั้น ถ้าคุณพ่อคุณแม่มีความต้องการตรงกันและไม่มีข้อห้ามทางการแพทย์ใด ๆ แล้ว ก็สามารถมีเพศสัมพันธ์ได้ในเวลาที่รู้สึกพร้อมทั้งสองฝ่าย

เริ่มมีเพศสัมพันธ์หลังคลอดได้เมื่อไหร่

ปกติแล้วหมอผู้ทำคลอดทั้งแบบคลอดตามปกติและแบบผ่าคลอดแนะนำว่า ควรงดการมีเพศสัมพันธ์ออกไปก่อนจนกระทั่งมาตรวจหลังคลอดในอีก 4-6 สัปดาห์ เพื่อคุณหมอจะได้ดูว่าทุกอย่างเรียบร้อยดีหรือไม่ และหลังจากนี้ไปแล้วตัวมดลูกจะเริ่มเข้าอู่และช่องคลอดจะกระชับเข้าที่เรียบร้อย รวมทั้งน้ำคาวปลาก็หมดไปแล้ว จึงสามารถมีเพศสัมพันธ์ได้ตามปกติ แต่ก็ไม่จำเป็นว่าจะต้องครบ 4-6 สัปดาห์เสมอไปนะครับ ถ้าหากน้ำคาวปลาหมด ใกล้หมด หรือมีน้อยลง แผลที่ช่องคลอดหายดี คุณแม่ไม่รู้สึกเจ็บปวด (ถ้าผ่าคลอดก็ต้องรอให้หายเจ็บแผลก่อน) การร่วมเพศก็ไม่ทำให้เจ็บปวดเพิ่มขึ้นแต่อย่างใด และสามารถทำได้โดยไม่มีอันตรายใด ๆ (คุณพ่อควรสวมถุงยางอนามัยก่อนมีเพศสัมพันธ์) ทั้งนี้ก็ขึ้นอยู่กับคู่สมรสแต่ละคู่ด้วย ซึ่งโดยทั่วไปฝ่ายภรรยาจะเป็นคนตัดสินใจ แต่ไม่จำเป็นต้องรอไปจน 3-4 เดือน หรือ 5-6 เดือนอย่างที่เคยปฏิบัติกันมานะครับ

การคุมกำเนิดหลังคลอด

สำหรับคุณแม่ที่ยังคงมีน้ำคาวปลาไหลอยู่ การมีเพศสัมพันธ์ในช่วงนี้จะมีความเสี่ยงต่อการติดเชื้อในช่องคลอดและในโพรงมดลูกมากกว่าปกติ ส่วนคุณแม่บางรายที่ยังเจ็บแผลฝีเย็บอยู่ โดยเฉพาะในรายที่แผลมีการฉีกขาดมากในขณะคลอดก็อาจจะต้องรอให้แผลหายดีก่อน เพราะถ้ามีเพศสัมพันธ์ในช่วงที่แผลยังไม่หายดี อาจทำให้แผลฝีเย็บฉีกขาดได้ และที่สำคัญอย่างมากก็คือถ้ามีการร่วมเพศกันก่อนถึงวันนัดตรวจสุขภาพหลังคลอด ก็ขอให้ระวังไว้ว่าอาจจะเกิดการตั้งครรภ์ครั้งต่อไปตามมาได้ เพราะคุณแม่บางคนหลังคลอด 3-5 สัปดาห์ก็เริ่มมีไข่ตกแล้ว โดยเฉพาะอย่างยิ่งคุณแม่ที่ไม่ได้ให้ลูกกินนม กรณีเช่นนี้ก็ควรจะคุมกำเนิดไว้ก่อนด้วยการให้คุณพ่อสวมถุงยางอนามัยครับ

หลังคลอดประจำเดือนจะมาเมื่อไหร่

คุณแม่หลายคนมีความกังวลใจและหลายคนยังไม่ยอมคุมกำเนิดถ้าประจำเดือนยังไม่มา ความจริงแล้วถ้าประจำเดือนยังไม่มาก็ไม่เป็นไรครับ แต่การคุมกำเนิดนั้นไม่จำเป็นต้องรอให้ประจำเดือนมาก่อน คุณแม่ควรเริ่มคุมกำเนิดหลังจากการตรวจหลังคลอดได้เลย

เชื่อไหมครับว่าการที่คุณแม่ให้ลูกดูดนมตนเองนั้นก็เป็นการคุมกำเนิดที่ได้ผลอย่างมากอีกวิธีหนึ่ง เพราะการให้ลูกกินนมแม่อย่างสม่ำเสมอจะมีฮอร์โมนชนิดหนึ่งที่เรียกว่า “โปรแล็กติน” (Prolactin) ออกมาจากต่อมใต้สมอง ทำให้ไข่ไม่ตก เมื่อไข่ไม่ตกก็ไม่มีประจำเดือนออกมา (แม้การให้นมลูกจะเป็นวิธีการคุมกำเนิดที่ได้ผลดี แต่ก็ใช่ว่าจะป้องกันการตั้งครรภ์ได้ 100% ดังนั้นจึงควรคุมกำเนิดด้วยวิธีอื่น ๆ ร่วมด้วยเสมอ) แต่เมื่อลูกกินนมน้อยลงหรือคุณแม่ทิ้งระยะห่างในการให้นมมากขึ้น ฮอร์โมนตัวนี้ก็จะออกมาน้อยลง จึงมีการตกไข่และมีประจำเดือนตามปกติ สำหรับสถิติโดยทั่วไปพบว่าคุณแม่หลังคลอดจะมีเริ่มมีประจำเดือนในระยะเวลาดังนี้

นอกจากนี้ยังมีการศึกษาที่พบว่า ร้อยละ 2-3 ของคุณแม่หลังคลอดจะมีการตกไข่แล้วเมื่อมาตรวจร่างกายหลังคลอด แม้ว่าจะเป็นส่วนน้อยก็ตาม แต่ก็แสดงให้เห็นว่าคุณแม่มีโอกาสจะตั้งครรภ์ได้อีกถ้าไม่คุมกำเนิด และในกรณีที่คุณแม่ไม่ได้ให้ลูกกินนมแม่หรือให้หย่านมเร็วด้วยเหตุผลต่าง ๆ จะพบว่าคุณแม่กลุ่มนี้จะมีประจำเดือนมาเร็วกว่าที่กล่าวมาแล้ว ซึ่งจากการสำรวจในบางประเทศที่เจริญแล้วพบว่า ในระยะ 2 เดือนครึ่งหลังคลอด คุณแม่ที่ไม่ได้ให้ลูกกินนมแม่จะมีประจำเดือนมาและมีไข่ตกถึงร้อยละ 80 ก็มี

อย่างไรก็ตาม แม้จะมีประจำเดือนแล้วคุณแม่ก็ยังสามารถให้นมลูกกินได้ตามปกติ ไม่ต้องหย่านม เพราะการมีประจำเดือนไม่ได้เปลี่ยนแปลงคุณค่าของน้ำนมแต่อย่างใด

ประโยชน์ของการมีเพศสัมพันธ์หลังคลอด

สาเหตุที่ทำให้คุณแม่หลังคลอดไม่มีอารมณ์ทางเพศ

หลังจากคลอดลูกแล้ว คุณแม่บางคนอาจจะไม่มีความต้องในเรื่องนี้เลย เพราะร่างกายยังคงอ่อนเพลียจากการเสียเลือดมากในระหว่างการคลอด มีการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมนในร่างกาย นอกจากนี้อาจจะยังเจ็บแผลที่เกิดจากการคลอด รวมทั้งมีความวิตกกังวลต่าง ๆ เกิดขึ้น เช่น กังวลเรื่องการเลี้ยงลูก ยังไม่มั่นใจในรูปร่างของตัวเองที่เปลี่ยนไป มีความเครียดเพราะพักผ่อนน้อย และสัญชาตญาณของความเป็นแม่ที่เป็นห่วงเป็นใยและต้องการดูแลลูกน้อยอย่างดีที่สุด รวมทั้งบรรยากาศอันวุ่นวายในการเลี้ยงลูกบวกกับงานบ้านที่ทำ ก็ล้วนแต่ทำให้คุณแม่มีความสนใจในตัวคุณพ่อน้อยลง

โดยทั่วไปแล้วความต้องการทางเพศจะกลับมาเป็นปกติอีกครั้งในอีก 2-3 เดือน แต่หากลองนึกถึงความเครียดจากการเลี้ยงลูกวัยแรกเกิดด้วยแล้ว ก็อาจจะต้องใช้เวลามากถึง 1 ปีกว่าทุกอย่างจะเข้าที่เข้าทาง และกลับมาใช้ชีวิตคู่ได้อย่างมีความสุขและเต็มที่อีกครั้ง

สำหรับคุณพ่อเองก็อาจมีความต้องการทางเพศลดลงได้เช่นกัน เพราะสมาชิกคนใหม่ในครอบครัวแม้จะตัวเล็กจิ๋ว แต่ก็สร้างความเปลี่ยนแปลงในชีวิตให้คุณพ่อได้อย่างใหญ่หลวง คุณพ่อบางคนอาจรู้สึกสับสน ยังปรับตัวไม่ได้ดีมากนักกับการเป็นพ่อและสามีในเวลาเดียวกัน จึงไม่ใช่เรื่องแปลกหากคุณพ่อจะมีความต้องการทางเพศลงลดในช่วงแรก ๆ เหมือนกับคุณแม่ ปัญหาแบบนี้อาจเกิดขึ้นกับคุณพ่อและคุณแม่ได้ ดังนั้นการเตรียมใจไว้ล่วงหน้า การปรึกษาพูดคุยกันอย่างเปิดเผยและช่วยกันประคับประคองแก้ไขปัญหาให้ผ่านพ้นช่วงนี้ไปได้จึงเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่งที่ควรทำ

คุณแม่หลังคลอดไม่มีความต้องการทางเพศ ควรทำอย่างไร

ในช่วงหลังคลอดใหม่ ๆ คุณแม่อาจจะยังรู้สึกเพลีย จิตใจยังพะวงอยู่กับเจ้าตัวน้อย ประกอบกับระดับฮอร์โมนในร่างกายที่เปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็วจนมีผลทำให้คุณแม่มีอารมณ์แปรปรวน อีกทั้งร่างกายยังต้องการพักฟื้นจากการคลอด คุณแม่เองก็กำลังใช้เวลานี้ในการปรับตัวเข้าหาลูกน้อย จึงถือเป็นเรื่องปกติที่คุณแม่หลังคลอดจะไม่มีความสนใจในเรื่องการมีเพศสัมพันธ์ เรื่องนี้ก็ขอให้คุณแม่พูดคุยกับคุณพ่อเพื่อจะได้มีความเข้าใจร่วมกันและผ่านช่วงนี้ไปได้อย่างสบาย

การกระตุ้นอารมณ์ทางเพศของคุณแม่หลังคลอด

การให้ฮอร์โมนเพื่อกระตุ้นอารมณ์ทางเพศของผู้หญิงสามารถกระทำได้ โดยการให้ฮอร์โมนแอนโดรเจน (Androgen) ซึ่งออกฤทธิ์เป็นฮอร์โมนเพศชาย แต่คุณแม่ควรใช้ในกรณีที่มีข้อบ่งชี้จริง ๆ และโดยแพทย์ผู้ชำนาญเท่านั้น ส่วนการดูแลตัวเองให้ดีก็ช่วยส่งเสริมความต้องการทางเพศได้เช่นกัน เช่น การรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ ดื่มน้ำอย่างเพียงพอ และการออกกำลังกายหลังคลอดอย่างสม่ำเสมอ

คำแนะนำในการมีเพศสัมพันธ์หลังคลอด

การคุมกำเนิดหลังคลอด

ในช่วงหลังคลอดประมาณ 3-5 สัปดาห์ คุณแม่ก็สามารถมีไข่ตกได้ตามปกติแล้ว และหลังจากนั้นอีกประมาณ 2 สัปดาห์ก็สามารถตั้งครรภ์ใหม่ได้ในทันที การรอให้ประจำเดือนครั้งแรกมาก่อนแล้วค่อยคุมกำเนิดจึงเป็นการตัดสินใจที่ผิดและช้าเกินไป ดังนั้นถ้าต้องการมีเพศสัมพันธ์ในช่วงนี้ก็ควรคุมกำเนิดไว้ก่อน โดยให้คุณพ่อใช้ถุงยางอนามัยไปก่อนเป็นการชั่วคราว จนกว่าคุณแม่จะได้รับการตรวจหลังคลอดแล้วจึงค่อยเลือกใช้วิธีคุมกำเนิดอื่น ๆ ในระยะยาว

การเลี้ยงลูกด้วยนมแม่เป็นวิธีคุมกำเนิดที่ใช้กันมานานและเป็นที่ทราบกันว่าถ้าให้ลูกดูดนมหลาย ๆ เดือนหรือเป็นปี โอกาสตั้งครรภ์ก็จะน้อยมาก สาเหตุที่เป็นแบบนั้นก็เพราะว่า “เมื่อลูกดูดนมแม่ ฮอร์โมนโปรแล็กติน (Prolactin) จะหลั่งออกมาจากต่อมใต้สมอง และจะระงับการทำงานของฮอร์โมนตัวอื่น ทำให้ไข่ไม่ตก” แต่ก็ใช่ว่าคุณแม่ทุกคนจะใช้วิธีนี้แล้วจะได้ผลกันหมด ที่ไม่ได้ผลก็มีบ้างครับ แต่เป็นเพียงส่วนน้อยเท่านั้น เพราะประสิทธิภาพในการคุมกำเนิดด้วยวิธีนี้จะขึ้นอยู่กับความถี่ของการดูดนมและระยะเวลาหลังคลอด ถ้าลูกดูดนมถี่ ๆ ทุก 3-4 ชั่วโมงก็จะได้ผลดีมาก แต่คุณแม่บางคนที่จำเป็นต้องทำงานนอกบ้านในตอนเช้า ให้ลูกดูดนมเฉพาะในตอนกลางคืน ส่วนกลางวันใช้นมผงช่วย โอกาสที่จะตั้งครรภ์ก็มีสูงมากขึ้นหากไม่ได้ใช้วิธีการคุมกำเนิดอย่างอื่นร่วมด้วย โดยทั่วไปแล้ววิธีนี้จะใช้ได้ผลในระยะ 6 เดือนแรกหลังคลอด แต่หลังจาก 6 เดือนไปแล้ว แม้ว่าลูกจะยังดูดนมอยู่ก็มีโอกาสที่จะตั้งครรภ์ได้ เพราะฮอร์โมนดังกล่าวจะมีน้อยลงในช่วง 6 เดือนหลังคลอด และเพื่อความมั่นใจคุณแม่ควรหาวิธีการคุมกำเนิดอย่างอื่นร่วมด้วยเสมอ สำหรับวิธีการคุมกำเนิดหลังคลอดก็มีอยู่ด้วยกันหลายวิธี ผมจะขอแนะนำเฉพาะวิธีที่ใช้กันบ่อย ๆ นะครับ ดังนี้

คำแนะนำในการคุมกำเนิดหลังคลอด

สรุป การมีเพศสัมพันธ์หลังคลอดเป็นเรื่องที่สามารถทำได้ภายหลังการคลอดประมาณ 1 เดือน หรือจนกว่าน้ำคาวปลาจะหมด แผลที่ช่องคลอดหายดี และคุณแม่ไม่รู้สึกเจ็บปวด เพียงแต่คุณแม่ต้องระมัดระวังในเรื่องของการคุมกำเนิดให้มากขึ้น ถ้าจะใช้ยาเม็ดคุมกำเนิดก็ควรเลือกแบบชนิดฮอร์โมนเดี่ยวเพราะจะไม่ออกฤทธิ์ไปยับยั้งการสร้างน้ำนมของคุณแม่ หรือถ้าจะใช้ห่วงอนามัยก็เป็นอีกทางเลือกที่ได้ผลดีเหมือนกันครับ สำหรับวิธีการคุมกำเนิดอื่น ๆ ผมอยากให้คุณแม่ถามจากคุณหมอที่ดูแลอยู่จะดีกว่าครับ

เรื่องที่เกี่ยวข้อง
เอกสารอ้างอิง
  1. หนังสือ 40 สัปดาห์ พัฒนาครรภ์คุณภาพ.  “เพศสัมพันธ์หลังคลอด”.  (รศ.พญ.สายฝน – นพ.วิชัย ชวาลไพบูลย์).  หน้า 278-279.
  2. หนังสือคู่มือตั้งครรภ์และเตรียมคลอด.  “การมีเพศสัมพันธ์หลังคลอดบุตร”.  (ศ. (คลินิก) นพ.สุวชัย อินทรประเสริฐ).  หน้า 385.

ภาพประกอบ : www.yummymummyclub.ca, www.irishexaminer.com, www.womenshealthmag.com

เรียบเรียงข้อมูลโดยเว็บไซต์เมดไทย ()

  • 1 เพศสัมพันธ์หลังคลอด
  • 2 เริ่มมีเพศสัมพันธ์หลังคลอดได้เมื่อไหร่
  • 3 หลังคลอดประจำเดือนจะมาเมื่อไหร่
  • 4 ประโยชน์ของการมีเพศสัมพันธ์หลังคลอด
  • 5 สาเหตุที่ทำให้คุณแม่หลังคลอดไม่มีอารมณ์ทางเพศ
  • 6 คุณแม่หลังคลอดไม่มีความต้องการทางเพศ ควรทำอย่างไร
  • 7 การกระตุ้นอารมณ์ทางเพศของคุณแม่หลังคลอด
  • 8 คำแนะนำในการมีเพศสัมพันธ์หลังคลอด
  • 9 การคุมกำเนิดหลังคลอด
  • 10 คำแนะนำในการคุมกำเนิดหลังคลอด
  • 11 เรื่องที่เกี่ยวข้อง
  • 12 เอกสารอ้างอิง
เรื่องที่น่าสนใจ